Термини
SRPS ISO 15189:2008

Medicinske laboratorije - Posebni zahtevi za kvalitet i kompetentnost

Medical laboratories — Particular requirements for quality and competence

Термини

• akreditacija accreditation
  енглески
  

  procedure by which an authoritative body gives formal recognition that a body or person is competent to carry out specific tasks

  српски
  

  procedura po kojoj nadležno telo daje zvanično priznanje da je telo ili lice kompetentno za obavljanje određenih zadataka

  српски
  

  procedura po kojoj nadležno telo daje zvanično priznanje da je telo ili lice kompetentno za obavljanje određenih zadataka

• tačnost merenja accuracy of measurement
  енглески
  

  closeness of the agreement between the result of a measurement and a true value of the measurand [VIM:1993, definition 3.5]

  српски
  

  bliskost slaganja rezultata merenja sa istinitom vrednošću merne veličine

  VIM:1993, definicija 3.5

  српски
  

  bliskost slaganja rezultata merenja sa istinitom vrednošću merne veličine

  VIM:1993, definicija 3.5

• biološki referentni interval; referentni interval biological reference interval reference interval
  енглески
  

  central 95 % interval of the distribution of reference values NOTE 1 This supersedes such incorrectly used terms as “normal range”. NOTE 2 It is an arbitrary but common convention to define the reference interval as the central 95 % interval. Another size or an asymmetrical location of the reference interval could be more appropriate in particular cases. See [13] in the Bibliography.

  српски
  

  centralni 95 %-ni interval raspodele referentnih vrednosti

  NAPOMENA 1 Ovaj termin zamenjuje takve nepravilno upotrebljavane termine kao što je "normalan opseg".
  NAPOMENA 2 Proizvoljna je, ali uobičajena konvencija da se definiše referentni interval kao centralni interval od 95 %. Druga veličina ili asimetrična lokacija referentnog intervala mogla bi više da odgovara u posebnim slučajevima. Videti 13 u bibliografiji.

  српски
  

  centralni 95 %-ni interval raspodele referentnih vrednosti

  NAPOMENA 1 Ovaj termin zamenjuje takve nepravilno upotrebljavane termine kao što je "normalan opseg".
  NAPOMENA 2 Proizvoljna je, ali uobičajena konvencija da se definiše referentni interval kao centralni interval od 95 %. Druga veličina ili asimetrična lokacija referentnog intervala mogla bi više da odgovara u posebnim slučajevima. Videti 13 u bibliografiji.

• ispitivanje examination
  енглески
  

  set of operations having the object of determining the value or characteristics of a property NOTE In some disciplines (e.g. microbiology) an examination is the total activity of a number of tests, observations or measurements.

  српски
  

  skup operacija čiji je cilj utvrđivanje vrednosti ili karakteristika svojstva

  NAPOMENA U nekim disciplinama (npr. mikrobiologiji) ispitivanje je ukupna aktivnost koja se sastoji od određenog broja ispitivanja, posmatranja ili merenja.

  српски
  

  skup operacija čiji je cilj utvrđivanje vrednosti ili karakteristika svojstva

  NAPOMENA U nekim disciplinama (npr. mikrobiologiji) ispitivanje je ukupna aktivnost koja se sastoji od određenog broja ispitivanja, posmatranja ili merenja.

• sposobnost laboratorije laboratory capability
  енглески
  

  physical, environmental and information resources, personnel, skills and expertise available for the examinations in question NOTE A review of laboratory capability could include results of earlier participation in interlaboratory comparisons or external quality assessment schemes or the running of trial examination programmes, or all these, in order to demonstrate uncertainties of measurement, limits of detection, etc.

  српски
  

  fizički, informatički i resursi životne sredine, osoblje, veštine i stručnost koji su na raspolaganju za ispitivanja o kojima je reč

  NAPOMENA Preispitivanje sposobnosti laboratorije moglo bi da obuhvati rezultate ranijeg učestvovanja u međulaboratorijskim poređenjima, ili šemama eksternog ocenjivanja kvaliteta, ili izvođenja probnih programa ispitivanja, ili svih njih, da se pokažu merne nesigurnosti, granice detekcije itd.

  српски
  

  fizički, informatički i resursi životne sredine, osoblje, veštine i stručnost koji su na raspolaganju za ispitivanja o kojima je reč

  NAPOMENA Preispitivanje sposobnosti laboratorije moglo bi da obuhvati rezultate ranijeg učestvovanja u međulaboratorijskim poređenjima, ili šemama eksternog ocenjivanja kvaliteta, ili izvođenja probnih programa ispitivanja, ili svih njih, da se pokažu merne nesigurnosti, granice detekcije itd.

• direktor laboratorije laboratory director
  енглески
  

  competent person(s) with responsibility for, and authority over, a laboratory NOTE 1 For the purposes of this International Standard, the person or persons referred to are designated collectively as "laboratory director". NOTE 2 National, regional and local regulations may apply with regard to qualifications and training.

  српски
  

  kompetentno lice (lica) koje ima odgovornosti i ovlašćenja za laboratoriju

  NAPOMENA 1 Za potrebe ovog međunarodnog standarda, navedeno lice ili lica skupno su označeni kao direktor laboratorije.
  NAPOMENA 2 Nacionalni, regionalni i lokalni propisi mogu se primenjivati u odnosu na kvalifikacije i obuku.

  српски
  

  kompetentno lice (lica) koje ima odgovornosti i ovlašćenja za laboratoriju

  NAPOMENA 1 Za potrebe ovog međunarodnog standarda, navedeno lice ili lica skupno su označeni kao direktor laboratorije.
  NAPOMENA 2 Nacionalni, regionalni i lokalni propisi mogu se primenjivati u odnosu na kvalifikacije i obuku.

• rukovodstvo laboratorije laboratory management
  енглески
  

  person(s) who manage the activities of a laboratory headed by a laboratory director

  српски
  

  lice (lica) koje rukovodi aktivnostima laboratorije na čijem čelu je direktor laboratorije

  српски
  

  lice (lica) koje rukovodi aktivnostima laboratorije na čijem čelu je direktor laboratorije

• merenje measurement
  енглески
  

  set of operations having the object of determining a value of a quantity [VIM:1993, definition 2.1]

  српски
  

  grupa operacija koja ima za cilj određivanje vrednosti neke veličine

  VIM:1993, definicija 2.1

  српски
  

  grupa operacija koja ima za cilj određivanje vrednosti neke veličine

  VIM:1993, definicija 2.1

• medicinska laboratorija; klinička laboratorija medical laboratory clinical laboratory
  енглески
  

  laboratory for the biological, microbiological, immunological, chemical, immunohaematological, haematological, biophysical, cytological, pathological or other examination of materials derived from the human body for the purpose of providing information for the diagnosis, prevention and treatment of disease in, or assessment of the health of, human beings, and which may provide a consultant advisory service covering all aspects of laboratory investigation including the interpretation of results and advice on further appropriate investigation NOTE These examinations also include procedures for determining, measuring or otherwise describing the presence or absence of various substances or micro-organisms. Facilities which only collect or prepare specimens, or act as a mailing or distribution centre, are not considered to be medical or clinical laboratories, although they may be part of a larger laboratory network or system.

  српски
  

  laboratorija za biološki, mikrobiološki, imunološki, hemijski, imunohematološki, hematološki, biofizički, citološki, patološki i drugi pregled materijala uzetih iz ljudskog tela radi dobijanja informacija za dijagnozu, prevenciju i lečenje bolesti, ili ocenjivanje zdravlja ljudskih bića koja može obezbediti konsultantsku savetodavnu uslugu koja pokriva sve aspekte laboratorijskog istraživanja, uključujući tumačenje rezultata i savet za dalje odgovarajuće istraživanje
  NAPOMENA Ova ispitivanja uključuju i postupke za određivanje i merenje prisustva ili odsustva različitih supstanci ili mikroorganizama ili za njihovo opisivanje na neki drugi način. Objekti koji samo sakupljaju ili pripremaju primerak materijala ili deluju kao poštanski ili distributivni centar, ne smatraju se medicinskim ili kliničkim laboratorijama, mada mogu biti deo veće mreže ili sistema laboratorija.

  српски
  

  laboratorija za biološki, mikrobiološki, imunološki, hemijski, imunohematološki, hematološki, biofizički, citološki, patološki i drugi pregled materijala uzetih iz ljudskog tela radi dobijanja informacija za dijagnozu, prevenciju i lečenje bolesti, ili ocenjivanje zdravlja ljudskih bića koja može obezbediti konsultantsku savetodavnu uslugu koja pokriva sve aspekte laboratorijskog istraživanja, uključujući tumačenje rezultata i savet za dalje odgovarajuće istraživanje
  NAPOMENA Ova ispitivanja uključuju i postupke za određivanje i merenje prisustva ili odsustva različitih supstanci ili mikroorganizama ili za njihovo opisivanje na neki drugi način. Objekti koji samo sakupljaju ili pripremaju primerak materijala ili deluju kao poštanski ili distributivni centar, ne smatraju se medicinskim ili kliničkim laboratorijama, mada mogu biti deo veće mreže ili sistema laboratorija.

• procedure posle ispitivanja; postanalitička faza post-examination procedures postanalytical phase
  енглески
  

  processes following the examination including systematic review, formatting and interpretation, authorization for release, reporting and transmission of the results, and storage of samples of the examinations

  српски
  

  procesi koji slede posle pregleda, uključujući sistematsko preispitivanje, formatiranje i tumačenje rezultata, davanje odobrenja za izdavanje, saopštavanje i prenos rezultata i skladištenje uzoraka za ispitivanja

  српски
  

  procesi koji slede posle pregleda, uključujući sistematsko preispitivanje, formatiranje i tumačenje rezultata, davanje odobrenja za izdavanje, saopštavanje i prenos rezultata i skladištenje uzoraka za ispitivanja

• procedure pre ispitivanja; predanalitička faza pre-examination procedures preanalytical phase
  енглески
  

  steps starting, in chronological order, from the clinician’s request and including the examination requisition, preparation of the patient, collection of the primary sample, and transportation to and within the laboratory, and ending when the analytical examination procedure begins

  српски
  

  koraci koji, po hronološkom redosledu, počinju od zahteva kliničara i uključuju zahtev za ispitivanje, pripremu pacijenata, sakupljanje primarnog uzorka i transport do laboratorije i u okviru laboratorije, a završavaju se kad počne postupak analitičkog ispitivanja

  српски
  

  koraci koji, po hronološkom redosledu, počinju od zahteva kliničara i uključuju zahtev za ispitivanje, pripremu pacijenata, sakupljanje primarnog uzorka i transport do laboratorije i u okviru laboratorije, a završavaju se kad počne postupak analitičkog ispitivanja

• primarni uzorak; primerak materijala primary sample specimen
  енглески
  

  set of one or more parts initially taken from a system NOTE In some countries, the term “specimen” is used instead of primary sample (or a subsample of it), which is the sample prepared for sending to, or as received by, the laboratory and which is intended for examination.

  српски
  

  jedan ili više delova uzetih iz sistema

  NAPOMENA U nekim zemljama se termin "primerak materijala" upotrebljava umesto termina primarni uzorak (ili njegov poduzorak), a predstavlja uzorak koji je pripremljen za slanje u laboratoriju ili uzorak u onakvom stanju u kakvom je primljen iz laboratorije i namenjen je za ispitivanje.

  српски
  

  jedan ili više delova uzetih iz sistema

  NAPOMENA U nekim zemljama se termin "primerak materijala" upotrebljava umesto termina primarni uzorak (ili njegov poduzorak), a predstavlja uzorak koji je pripremljen za slanje u laboratoriju ili uzorak u onakvom stanju u kakvom je primljen iz laboratorije i namenjen je za ispitivanje.

• sistem menadžmenta kvalitetom quality management system
  енглески
  

  management system to direct and control an organization with regard to quality [ISO 9000:2005, definition 3.2.3] NOTE For the purposes of this International standard, the "quality" referred to in this definition relates to matters of both management and technical competence.

  српски
  

  sistem menadžmenta kojim se, sa stanovišta kvaliteta, vodi organizacija i njome upravlja

  ISO 9000:2005, definicija 3.2.3

  NAPOMENA Za potrebe ovog međunarodnog standarda, "kvalitet" naveden u ovoj definiciji odnosi se i na menadžment i na tehničku kompetentnost.

  српски
  

  sistem menadžmenta kojim se, sa stanovišta kvaliteta, vodi organizacija i njome upravlja

  ISO 9000:2005, definicija 3.2.3

  NAPOMENA Za potrebe ovog međunarodnog standarda, "kvalitet" naveden u ovoj definiciji odnosi se i na menadžment i na tehničku kompetentnost.

• veličina quantity
  енглески
  

  attribute of a phenomenon, body or substance that may be distinguished qualitatively and determined quantitatively [VIM:1993, definition 1.1]

  српски
  

  svojstvo pojave, tela, ili supstance koje se može kvalitativno prepoznati i kvantitativno odrediti

  VIM:1993, definicija 1.1

  српски
  

  svojstvo pojave, tela, ili supstance koje se može kvalitativno prepoznati i kvantitativno odrediti

  VIM:1993, definicija 1.1

• referalna laboratorija referral laboratory
  енглески
  

  external laboratory to which a sample is submitted for a supplementary or confirmatory examination procedure and report

  српски
  

  eksterna laboratorija kojoj se dostavlja uzorak za proceduru dopunskog ili potvrdnog pregleda i za izveštaj

  српски
  

  eksterna laboratorija kojoj se dostavlja uzorak za proceduru dopunskog ili potvrdnog pregleda i za izveštaj

• uzorak sample
  енглески
  

  one or more parts taken from a system and intended to provide information on the system, often to serve as a basis for decision on the system or its production EXAMPLE A volume of serum taken from a larger volume of serum.

  српски
  

  jedan ili više delova uzetih iz sistema radi obezbeđivanja informacija o tom sistemu koje često služe kao osnova za odlučivanje o sistemu ili njegovoj proizvodnji

  PRIMER Količina seruma uzeta iz veće količine seruma.

  српски
  

  jedan ili više delova uzetih iz sistema radi obezbeđivanja informacija o tom sistemu koje često služe kao osnova za odlučivanje o sistemu ili njegovoj proizvodnji

  PRIMER Količina seruma uzeta iz veće količine seruma.

• sledljivost traceability
  енглески
  

  property of the result of a measurement or the value of a standard whereby it can be related to stated references, usually national or international standards, through an unbroken chain of comparisons all having stated uncertainties [VIM:1993, definition 6.10]

  српски
  

  svojstvo rezultata merenja ili vrednosti etalona koje može da se dovede u vezu sa navedenim referencama, obično sa nacionalnim ili međunarodnim etalonima, posredstvom neprekinutog lanca poređenja koja sva imaju navedene nesigurnosti

  VIM:1993, definicija 6.10

  српски
  

  svojstvo rezultata merenja ili vrednosti etalona koje može da se dovede u vezu sa navedenim referencama, obično sa nacionalnim ili međunarodnim etalonima, posredstvom neprekinutog lanca poređenja koja sva imaju navedene nesigurnosti

  VIM:1993, definicija 6.10

• istinitost merenja trueness of measurement
  енглески
  

  closeness of agreement between the average value obtained from a large series of results of measurements and a true value NOTE Adapted from ISO 3534-1:1993, definition 3.12

  српски
  

  bliskost slaganja srednje vrednosti dobijene iz velikog niza rezultata merenja sa istinitom vrednošću

  NAPOMENA Prerađeno na osnovu ISO 3534-1:1993, definicija 3.12.

  српски
  

  bliskost slaganja srednje vrednosti dobijene iz velikog niza rezultata merenja sa istinitom vrednošću

  NAPOMENA Prerađeno na osnovu ISO 3534-1:1993, definicija 3.12.

• merna nesigurnost uncertainty of measurement
  енглески
  

  parameter, associated with the result of a measurement, that characterizes the dispersion of the values that could reasonably be attributed to the measurand [VIM:1993, definition 3.9]

  српски
  

  parametar pridružen rezultatu merenja koji karakteriše rasipanje vrednosti koje bi razumno mogle da se pripišu merenoj veličini

  VIM:1993, definicija 3.9

  српски
  

  parametar pridružen rezultatu merenja koji karakteriše rasipanje vrednosti koje bi razumno mogle da se pripišu merenoj veličini

  VIM:1993, definicija 3.9