Terms
SRPS ISO 7002:2004

Agricultural food products — Layout for a standard method of sampling from a lot

Terms

• (periodic) systematic sampling
  English
  

  If N items, arranged in the order of production and numbered 1 to N, are considered to constitute a lot, the periodic systematic sampling of n items from this lot consists in taking the items numbered h, h + k, h + 2k, ..., h + (n - 1) k; where h and k are whole numbers satisfying the relation (h + (n - 1)k) < N < (h + nk), h being generally taken at random from the first k whole numbers. NOTE The word “periodic” may be omitted where there is no risk of confusion.

  Serbian
  

  Ako je N jedinki, za koje se smatra da čine partiju, uređeno po redosledu proizvodnje i numerisano od 1 do N, periodično sistematsko uzimanje uzoraka od n jedinki ove partije sastoji se u uzimanju jedinki numerisanih sa h, h + k, h + 2k, ..., h + (n - 1) k; gde su h i k celi brojevi koji zadovoljavaju odnos (h + (n - 1)k) < N < (h + nk), h se obično uzima slučajno od prvih k celih brojeva. NAPOMENA Reč "periodično" može se izostaviti kada ne postoji mogućnost zabune.

  Serbian
  

  Ako je N jedinki, za koje se smatra da čine partiju, uređeno po redosledu proizvodnje i numerisano od 1 do N, periodično sistematsko uzimanje uzoraka od n jedinki ove partije sastoji se u uzimanju jedinki numerisanih sa h, h + k, h + 2k, ..., h + (n - 1) k; gde su h i k celi brojevi koji zadovoljavaju odnos (h + (n - 1)k) < N < (h + nk), h se obično uzima slučajno od prvih k celih brojeva. NAPOMENA Reč "periodično" može se izostaviti kada ne postoji mogućnost zabune.

• acceptable quality level; AQL
  English
  

  For a given sampling plan (see A.431, the quality of a lot Iexpressed as a true percent variants in the lot in the case of inspection by attributes, and expressed as the true mean value of the inspected characteristic in the case of inspection by variables) that is considered satisfactory as a process average and is associated with a high probability of acceptance (usually 95 %). NOTE - In sampling by variables, other acceptance criteria may be defined. For example, acceptable quality also may be considered as the quality of a lot expressed as the true mean (sec A.23) of the inspected variable often associated with its standard deviation or range that, for purposes of sampling inspection, can be considered satisfactory as a process average.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka (videti A.43), kvalitet partije (izražen kao stvarni procenat razlika u partiji u slučaju kontrolisanja po atributima i izražen kao istinita srednja vrednost kontrolisane karakteristike u slučaju kontrolisanja po promenljivim) koji se smatra zadovoljavajućim kao prosek procesa i koji je povezan sa velikom verovatnoćom prihvatanja (obično 95 %). NAPOMENA Pri uzimanju uzoraka po promenljivim mogu se definisati drugi kriterijumi prihvatanja. Na primer, prihvatljiv kvalitet može se takođe razmatrati kao kvalitet partije izražen kao istinita srednja vrednost (videti tačku A.23) kontrolisane promenljive, često povezana sa njenom standardnom devijacijom ili opsegom koji se, za svrhe kontrolisanja uzimanjem uzoraka, mogu na zadovoljavajući način razmatrati kao prosek procesa.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka (videti A.43), kvalitet partije (izražen kao stvarni procenat razlika u partiji u slučaju kontrolisanja po atributima i izražen kao istinita srednja vrednost kontrolisane karakteristike u slučaju kontrolisanja po promenljivim) koji se smatra zadovoljavajućim kao prosek procesa i koji je povezan sa velikom verovatnoćom prihvatanja (obično 95 %). NAPOMENA Pri uzimanju uzoraka po promenljivim mogu se definisati drugi kriterijumi prihvatanja. Na primer, prihvatljiv kvalitet može se takođe razmatrati kao kvalitet partije izražen kao istinita srednja vrednost (videti tačku A.23) kontrolisane promenljive, često povezana sa njenom standardnom devijacijom ili opsegom koji se, za svrhe kontrolisanja uzimanjem uzoraka, mogu na zadovoljavajući način razmatrati kao prosek procesa.

• acceptance number
  English
  

  For a given attribute sampling plan, the maximum number of variants allowed in the sample that permits acceptance of the lot. NOTE - In sampling by variables, other acceptance numbers may be defined in terms of the observed values and the permitted tolerances.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka po atributima, to je najveći broj varijanti dozvoljenih u uzorku koji dopušta prihvatanje partije. NAPOMENA Pri uzimanju uzoraka po promenljivim, drugi brojevi za prihvatanje mogu se definisati prema uočenim vrednostima i dozvoljenim tolerancijama.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka po atributima, to je najveći broj varijanti dozvoljenih u uzorku koji dopušta prihvatanje partije. NAPOMENA Pri uzimanju uzoraka po promenljivim, drugi brojevi za prihvatanje mogu se definisati prema uočenim vrednostima i dozvoljenim tolerancijama.

• attribute
  English
  

  See A.6, characteristic.

  Serbian
  

  Videti A.6, karakteristika.

  Serbian
  

  Videti A.6, karakteristika.

• batch
  English
  

  See A.21, lot.

  Serbian
  

  Videti A.21, partija.

  Serbian
  

  Videti A.21, partija.

• bulk sample
  English
  

  (1) A collection sf increments or groups thereof intended for separate investigation (raw bulk sample). (2) A composite of the increments taken from a bulk lot (bulk sample in a proper sense). (3) A combined aggregation of the items or portions of items taken from a lot of prepacked products (bulked sample). NOTE - lt is advisable to denote exactly what type of bulk sample is meant.

  Serbian
  

  1) Skup pojedinačnih uzoraka ili grupa pojedinačnih uzoraka namenjenih za odvojena ispitivanja (sirov zbirni uzorak). 2) Mešavina pojedinačnih uzoraka uzetih iz partije u masi (zbirni uzorak u pravom smislu). 3) Kombinovani skup jedinki ili delova jedinki uzetih iz partije upakovanih proizvoda (zbirni uzorak upakovanih proizvoda). NAPOMENA Preporučuje se da se tačno naznači na koji tip zbirnog uzorka se misli.

  Serbian
  

  1) Skup pojedinačnih uzoraka ili grupa pojedinačnih uzoraka namenjenih za odvojena ispitivanja (sirov zbirni uzorak). 2) Mešavina pojedinačnih uzoraka uzetih iz partije u masi (zbirni uzorak u pravom smislu). 3) Kombinovani skup jedinki ili delova jedinki uzetih iz partije upakovanih proizvoda (zbirni uzorak upakovanih proizvoda). NAPOMENA Preporučuje se da se tačno naznači na koji tip zbirnog uzorka se misli.

• characteristic
  English
  

  A property which helps to differentiate between the items of a given lot into acceptable and unacceptable items. The differentiation may be either quantitative (by variables) or qualitative (by attributes). NOTES 1) Measurable characteristics (variables) may also be converted to an attribute by determining whether the measurement is in a certain range of values. 2) A characteristic may also be a continuous variable and analysed merely for information and further calculations.

  Serbian
  

  Svojstvo koje pomaže da se napravi razlika između jedinki date partije na prihvatljive i neprihvatljive jedinke. Razlikovanje može biti ili kvantitativno (po promenljivim) ili kvalitativno (po atributima). NAPOMENA 1 Merne karakteristike (promenljive) mogu se takođe konvertovati (transformisati) u atribut određivanjem da li se izmerena vrednost nalazi u datom opsegu vrednosti ili izvan njega. NAPOMENA 2 Karakteristika može takođe biti neprekidno promenljiva i analizirana samo za informisanje i dalja izračunavanja.

  Serbian
  

  Svojstvo koje pomaže da se napravi razlika između jedinki date partije na prihvatljive i neprihvatljive jedinke. Razlikovanje može biti ili kvantitativno (po promenljivim) ili kvalitativno (po atributima). NAPOMENA 1 Merne karakteristike (promenljive) mogu se takođe konvertovati (transformisati) u atribut određivanjem da li se izmerena vrednost nalazi u datom opsegu vrednosti ili izvan njega. NAPOMENA 2 Karakteristika može takođe biti neprekidno promenljiva i analizirana samo za informisanje i dalja izračunavanja.

• cluster sampling
  English
  

  A method of sampling in which the lot is divided into aggregates (or clusters) of items bound together in some manner. A sample of these clusters is taken at random and all the items within a cluster are included in the sample.

  Serbian
  

  Metoda uzimanja uzoraka u okviru koje se partija deli u skupine (ili grupe) jedinki povezanih na neki način. Uzorak iz ovih grupa uzima se slučajno i sve jedinke koje čine grupu uključene su u uzorak.

  Serbian
  

  Metoda uzimanja uzoraka u okviru koje se partija deli u skupine (ili grupe) jedinki povezanih na neki način. Uzorak iz ovih grupa uzima se slučajno i sve jedinke koje čine grupu uključene su u uzorak.

• composite sample
  English
  

  A sample consisting of portions from each unit, taken in proportion to the quantity of product in each unit selected. NOTE - Equal portions, the size of which before hand, may also be taken from each unit.

  Serbian
  

  Uzorak sastavljen od delova iz svake jedinice, uzetih proporcionalno količini proizvoda u svakoj izdvojenoj jedinici. NAPOMENA Jednaki delovi, čija veličina treba prethodno da se utvrdi, mogu se takođe uzeti iz svake jedinice.

  Serbian
  

  Uzorak sastavljen od delova iz svake jedinice, uzetih proporcionalno količini proizvoda u svakoj izdvojenoj jedinici. NAPOMENA Jednaki delovi, čija veličina treba prethodno da se utvrdi, mogu se takođe uzeti iz svake jedinice.

• consignment
  English
  

  A quantity of some commodity delivered at one time and covered by one set of documents.The consignment may consist of one or more lots or Parts of lots.

  Serbian
  

  Količina neke robe isporučena odjedanput, na koju se odnosi jedan skup dokumenata. Isporuka se može sastojati od jedne ili više partija ili delova partija.

  Serbian
  

  Količina neke robe isporučena odjedanput, na koju se odnosi jedan skup dokumenata. Isporuka se može sastojati od jedne ili više partija ili delova partija.

• consumefs risk
  English
  

  For a given sampling plan, the probability of acceptance (usually, in the region of 10 % of a lot having the limiting quality level (see A.20). NOTES 1) The probability of acceptance is strongly dependent on the severity of defects (see A.12); the more hazardous the defect is to health, the lower the probability of acceptance. 2) Consumer may also be taken to mean buyer or purchaser.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka, to je verovatnoća prihvatanja (obično u oblasti od 10 %) partije koja ima granični nivo kvaliteta (videti A.20). NAPOMENA 1 Verovatnoća prihvatanja u velikoj meri zavisi od ozbiljnosti nedostataka (videti A.12); što je veća opasnost po zdravlje usled nedostatka, niža je verovatnoća prihvatanja. NAPOMENA 2 Potrošač takođe može da znači kupac ili nabavljač.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka, to je verovatnoća prihvatanja (obično u oblasti od 10 %) partije koja ima granični nivo kvaliteta (videti A.20). NAPOMENA 1 Verovatnoća prihvatanja u velikoj meri zavisi od ozbiljnosti nedostataka (videti A.12); što je veća opasnost po zdravlje usled nedostatka, niža je verovatnoća prihvatanja. NAPOMENA 2 Potrošač takođe može da znači kupac ili nabavljač.

• continuous sampling
  English
  

  Sampling inspection by attributes applied to a continuous flow of individual units of product (see A.18, item) that a) involves acceptance and rejection on a unit by unit basis; b) employs alternate periods of 100 % inspection and sampling, depending on the quality of submitted product. NOTE - The procedure can also apply to sampling by variables and to bulk products.

  Serbian
  

  Kontrolisanje uzimanjem uzoraka po atributima primenjeno na neprekidni tok individualnih jedinica proizvoda (videti A.18, jedinka) koje: a) obuhvata prihvatanje i odbacivanje na osnovu jedinice za jedinicom; b) koristi naizmenične periode 100 %-nog kontrolisanja i uzimanja uzoraka u zavisnosti od kvaliteta ispitivanog proizvoda. NAPOMENA Postupak može takođe da se primeni na uzimanje uzoraka po promenljivim i na proizvode u masi.

  Serbian
  

  Kontrolisanje uzimanjem uzoraka po atributima primenjeno na neprekidni tok individualnih jedinica proizvoda (videti A.18, jedinka) koje: a) obuhvata prihvatanje i odbacivanje na osnovu jedinice za jedinicom; b) koristi naizmenične periode 100 %-nog kontrolisanja i uzimanja uzoraka u zavisnosti od kvaliteta ispitivanog proizvoda. NAPOMENA Postupak može takođe da se primeni na uzimanje uzoraka po promenljivim i na proizvode u masi.

• defective item
  English
  

  An item containing one or more defects. NOTE - Defect means a failure of a unit to meet one or more of the specified requirements. In the order of significance of the specifications, defects can often be classified as follows: a) critical defect: A defect that, according to judgement and experience, is likely to result in hazardous or unsafe conditions for individuals using, maintaining or depending upon the product, or that is likely to prevent performante of the function of a major product. b) major defect: A defect other than critical, that is likely to result in a failure or to reduce materially the usability of the product for its intended purpose. c) minor defect: A defect that is not likely to reduce materially the usability of the product for its intended purpose or that is a departure from established specifications having little bearing on the effective use or operation of this product.

  Serbian
  

  Jedinka koja ima jedan nedostatak ili više njih. NAPOMENA Nedostatak znači da jedinica ne ispunjava jedan utvrđeni zahtev ili više njih. Po redosledu značajnosti specifikacija, nedostaci se često mogu klasifikovati kao što sledi: a) kritični nedostatak: Nedostatak koji, prema rasuđivanju i iskustvu, može da dovede do opasnih ili manje bezbednih uslova za lica koja koriste proizvod, održavaju proizvod ili zavise od proizvoda, ili koji može da spreči ispunjenje funkcije finalnog proizvoda. b) veći nedostatak: Nedostatak koji, za razliku od kritičnog, može da dovede do neispravnosti ili značajnog smanjenja upotrebljivosti proizvoda za namenjenu svrhu. c) manji nedostatak: Nedostatak koji ne može značajno da smanji upotrebljivost proizvoda za namenjenu svrhu, ili koji dovodi do odstupanja od ustanovljenih specifikacija koje malo utiču na efektivnu upotrebu ili rukovanje ovim proizvodom.

  Serbian
  

  Jedinka koja ima jedan nedostatak ili više njih. NAPOMENA Nedostatak znači da jedinica ne ispunjava jedan utvrđeni zahtev ili više njih. Po redosledu značajnosti specifikacija, nedostaci se često mogu klasifikovati kao što sledi: a) kritični nedostatak: Nedostatak koji, prema rasuđivanju i iskustvu, može da dovede do opasnih ili manje bezbednih uslova za lica koja koriste proizvod, održavaju proizvod ili zavise od proizvoda, ili koji može da spreči ispunjenje funkcije finalnog proizvoda. b) veći nedostatak: Nedostatak koji, za razliku od kritičnog, može da dovede do neispravnosti ili značajnog smanjenja upotrebljivosti proizvoda za namenjenu svrhu. c) manji nedostatak: Nedostatak koji ne može značajno da smanji upotrebljivost proizvoda za namenjenu svrhu, ili koji dovodi do odstupanja od ustanovljenih specifikacija koje malo utiču na efektivnu upotrebu ili rukovanje ovim proizvodom.

• homogeneity {heterogeneity}
  English
  

  The degree to which a property of a substance (the observed values of a characteristic) is uniformly distributed throughout a quantity of material (a lot). In a statistical sense, a lot should be considered homogeneous in relation to a given characteristic if its distribution is assessed to be approximately normal and its standard deviation low. On the contrary, when this distribution is far from normal (for example bimodal) and/or the relevant standard deviation is high, the lot should be considered heterogeneous. NOTE - Items in a lot may have homogeneous distribution of one characteristic and simultaneously a heterogeneous distribution of another.

  Serbian
  

  Stepen do kojeg je svojstvo supstance (uočene vrednosti karakteristike) ravnomerno raspodeljeno u količini materijala (partiji). U statističkom smislu, partija treba da se smatra homogenom u odnosu na datu karakteristiku ako je njena raspodela ocenjena kao približno normalna i ako je njena standardna devijacija niska. Naprotiv, kada je ova raspodela daleko od normalne (na primer bimodalna) i/ili je odgovarajuća standardna devijacija visoka, partija treba da se smatra heterogenom. NAPOMENA Jedinke u partiji mogu imati homogenu raspodelu jedne karakteristike i istovremeno heterogenu raspodelu druge.

  Serbian
  

  Stepen do kojeg je svojstvo supstance (uočene vrednosti karakteristike) ravnomerno raspodeljeno u količini materijala (partiji). U statističkom smislu, partija treba da se smatra homogenom u odnosu na datu karakteristiku ako je njena raspodela ocenjena kao približno normalna i ako je njena standardna devijacija niska. Naprotiv, kada je ova raspodela daleko od normalne (na primer bimodalna) i/ili je odgovarajuća standardna devijacija visoka, partija treba da se smatra heterogenom. NAPOMENA Jedinke u partiji mogu imati homogenu raspodelu jedne karakteristike i istovremeno heterogenu raspodelu druge.

• increment
  English
  

  A quantity of material taken at one time from a larger body of material. NOTE - lncrements may be tested individually aiming at estimation of the variation of any characteristic throughout a lot (or between lots). (See also A.5, bulk sample.)

  Serbian
  

  Količina materijala uzeta jednovremeno iz većeg dela materijala. NAPOMENA Pojedinačni uzorci se mogu ispitati pojedinačno sa ciljem da se oceni varijacija svake karakteristike u okviru partije (ili između partija). (Videti takođe A.5, zbirni uzorak).

  Serbian
  

  Količina materijala uzeta jednovremeno iz većeg dela materijala. NAPOMENA Pojedinačni uzorci se mogu ispitati pojedinačno sa ciljem da se oceni varijacija svake karakteristike u okviru partije (ili između partija). (Videti takođe A.5, zbirni uzorak).

• inspection
  English
  

  The process of examining, measuring, testing, gauging or otherwise comparing the unit with applicable requirements. NOTES 1) hspection may often mean the looking over of the lot. 2) A suitable level of inspection, expressed in statistical or other terms, should be chosen in inverse proportion to the stability of the process average.

  Serbian
  

  Proces pregleda, merenja, ispitivanja, procenjivanja primenom šablona ili svako drugo poređenje jedinice sa primenjivim zahtevima. NAPOMENA 1 Kontrolisanje može često da znači pregledanje partije. NAPOMENA 2 Podesan nivo kontrolisanja, izražen statističkim ili drugim terminima, treba da se izabere u obrnutoj srazmeri sa stabilnošću proseka procesa.

  Serbian
  

  Proces pregleda, merenja, ispitivanja, procenjivanja primenom šablona ili svako drugo poređenje jedinice sa primenjivim zahtevima. NAPOMENA 1 Kontrolisanje može često da znači pregledanje partije. NAPOMENA 2 Podesan nivo kontrolisanja, izražen statističkim ili drugim terminima, treba da se izabere u obrnutoj srazmeri sa stabilnošću proseka procesa.

• inspection by attributes
  English
  

  A method which consists in taking note, for every item of a lot or of a sample taken from this lot, of the presence or absence of a certain qualitative characteristic (attribute) and in counting how many items have or do not have this characteristic. (Detailed methodology can be found in ISO 2859.)

  Serbian
  

  Metoda koja se sastoji od zapažanja, za svaku jedinku partije ili uzorak uzet iz ove partije, prisustva ili odsustva neke kvalitativne karakteristike (atributa) i od brojanja koliko jedinki ima ili nema ovu karakteristiku. (Detaljna metodologija može da se nađe u ISO 2859.)

  Serbian
  

  Metoda koja se sastoji od zapažanja, za svaku jedinku partije ili uzorak uzet iz ove partije, prisustva ili odsustva neke kvalitativne karakteristike (atributa) i od brojanja koliko jedinki ima ili nema ovu karakteristiku. (Detaljna metodologija može da se nađe u ISO 2859.)

• inspection by variables
  English
  

  A method which consists in measuring a quantitative characteristic (variable) for each item of a lot or of a sample taken from this lot. (Details of the method are given in ISO 3951.)

  Serbian
  

  Metoda koja se sastoji od merenja kvantitativne karakteristike (promenljive) za svaku jedinku partije ili svaki uzorak uzet iz ove partije. (Detalji ove metode dati su u ISO 3951.)

  Serbian
  

  Metoda koja se sastoji od merenja kvantitativne karakteristike (promenljive) za svaku jedinku partije ili svaki uzorak uzet iz ove partije. (Detalji ove metode dati su u ISO 3951.)

• Iot; batch
  English
  

  An identified quantity sf some commodity, manufactured or produced under conditions that are presumed uniform. NOTES 1) Uniform conditions have several features, for example products supplied by one producer always using the same production process, where production is stable and the quality characteristic is distributed according to the normal distribution (see A.26) or a close approximation to the normal distribution. Specialized subdivisions, etc. can occur. 2) Consequently the term lot (or batch) means inspection Iot [batchf in sampling; i.e. a quantity of material or a collection of items (a population) from which a sample is to be drawn and inspected may differ from a collection of units designated as a lot, for example for production shipment.

  Serbian
  

  Identifikovana količina neke robe, izrađena ili proizvedena pod uslovima za koje se pretpostavlja da su jednoobrazni. NAPOMENA 1 Jednoobrazni uslovi imaju nekoliko odlika, na primer snabdevanje proizvodima od jednog proizvođača koji uvek koristi isti proces proizvodnje, u kome je proizvodnja stabilna i karakteristika kvaliteta raspodeljena u skladu sa normalnom raspodelom (videti A.26) ili približno normalnoj raspodeli. Moguće su specijalizovane potpodele, itd. NAPOMENA 2 Zbog toga termin partija (ili šarža) znači partija [šarža za kontrolisanje pri uzimanju uzoraka; tj. količina materijala ili skup jedinki (populacija) iz kojih se uzorak uzima i kontroliše može da se razlikuje od skupa jedinica označenih kao partija, na primer za jednu otpremu.

  Serbian
  

  Identifikovana količina neke robe, izrađena ili proizvedena pod uslovima za koje se pretpostavlja da su jednoobrazni. NAPOMENA 1 Jednoobrazni uslovi imaju nekoliko odlika, na primer snabdevanje proizvodima od jednog proizvođača koji uvek koristi isti proces proizvodnje, u kome je proizvodnja stabilna i karakteristika kvaliteta raspodeljena u skladu sa normalnom raspodelom (videti A.26) ili približno normalnoj raspodeli. Moguće su specijalizovane potpodele, itd. NAPOMENA 2 Zbog toga termin partija (ili šarža) znači partija [šarža za kontrolisanje pri uzimanju uzoraka; tj. količina materijala ili skup jedinki (populacija) iz kojih se uzorak uzima i kontroliše može da se razlikuje od skupa jedinica označenih kao partija, na primer za jednu otpremu.

• item; individual; unit
  English
  

  (1) An actual or conventional object (a defined quantity material) on which a set of observations may be made. (2) An observed value, either qualitative or quantitative.

  Serbian
  

  (1) Stvarni ili dogovoreni predmet (definisana količina materijala) na kome može da se izvrši skup opažanja. (2) Uočena vrednost, bilo kvalitativna ili kvantitativna.

  Serbian
  

  (1) Stvarni ili dogovoreni predmet (definisana količina materijala) na kome može da se izvrši skup opažanja. (2) Uočena vrednost, bilo kvalitativna ili kvantitativna.

• laboratory sample
  English
  

  A sample as prepared for sending to the laboratory and intended for inspection or testing .

  Serbian
  

  Uzorak pripremljen za slanje u laboratoriju i namenjen za kontrolisanje ili ispitivanje.

  Serbian
  

  Uzorak pripremljen za slanje u laboratoriju i namenjen za kontrolisanje ili ispitivanje.

• limiting quality; rejectable quality
  English
  

  In a sampling plan, a quality level which corresponds to a specified and relatively low probability of acceptance (usually, in the region of 10 %). NOTE - This quality level may be specified as the critical number of defectives observed in sampling inspection (i.e. lot tolerante percent defectives) or as a mean of a variable to which the actual mean is compared.

  Serbian
  

  U planu uzimanja uzoraka, to je nivo kvaliteta koji odgovara utvrđenoj i relativno maloj verovatnoći prihvatanja (obično u oblasti od 10 %). NAPOMENA Ovaj nivo kvaliteta može se utvrditi kao kritični broj jedinica sa nedostatkom, uočenih u toku kontrolisanja uzimanjem uzoraka (na primer, dozvoljeni procenat jedinica sa nedostatkom u partiji) ili kao srednja vrednost promenljive sa kojom se poredi stvarna srednja vrednost.

  Serbian
  

  U planu uzimanja uzoraka, to je nivo kvaliteta koji odgovara utvrđenoj i relativno maloj verovatnoći prihvatanja (obično u oblasti od 10 %). NAPOMENA Ovaj nivo kvaliteta može se utvrditi kao kritični broj jedinica sa nedostatkom, uočenih u toku kontrolisanja uzimanjem uzoraka (na primer, dozvoljeni procenat jedinica sa nedostatkom u partiji) ili kao srednja vrednost promenljive sa kojom se poredi stvarna srednja vrednost.

• lot size
  English
  

  The number of items or quantity of material constituting the lot.

  Serbian
  

  Broj jedinki ili količina materijala koji čine partiju.

  Serbian
  

  Broj jedinki ili količina materijala koji čine partiju.

• mean
  English
  

  In ordinary usage, the arithmetic mean; i.e. the sum of n observations divided by n. NOTE - For a sample of n items taken at random from a lot (ses A.34), the mean is an estimation of the true mean m of a random variable which would result from measuring this characteristic in question on the totality of the items. (Also see A.50, variance.)

  Serbian
  

  U običnoj upotrebi, to je aritmetička sredina; tj. zbir n posmatranja podeljen sa n. NAPOMENA Za uzorak od n jedinki uzetih slučajno iz partije (videti A.34) srednja vrednost je ocena istinite srednje vrednosti m slučajne promenjive, koja se dobija merenjem karakteristike koja je u pitanju u odnosu na celokupnost jedinki. (Takođe videti A.50, varijansa.)

  Serbian
  

  U običnoj upotrebi, to je aritmetička sredina; tj. zbir n posmatranja podeljen sa n. NAPOMENA Za uzorak od n jedinki uzetih slučajno iz partije (videti A.34) srednja vrednost je ocena istinite srednje vrednosti m slučajne promenjive, koja se dobija merenjem karakteristike koja je u pitanju u odnosu na celokupnost jedinki. (Takođe videti A.50, varijansa.)

• multi-stage sampling; nested sampling
  English
  

  A type of sampling in which a sample is selected by stages, the sampling units at each stage being subsampled from larger units chosen at the previous stage.

  Serbian
  

  Način uzimanja uzoraka u kojem se uzorak izdvaja po stepenima, gde su jedinice uzimanja uzoraka na svakom stepenu poduzorci većih jedinica izabranih na prethodnom stepenu.

  Serbian
  

  Način uzimanja uzoraka u kojem se uzorak izdvaja po stepenima, gde su jedinice uzimanja uzoraka na svakom stepenu poduzorci većih jedinica izabranih na prethodnom stepenu.

• multiple sampling
  English
  

  Sampling inspection in which sets of replicate items up to a specified sum are taken. After examining one set, a decision can be made to accept the lot, to amining one set, a decision can be made to accept the lot, to reject it or to examine another set. Subsequent decisions are based on an increasing sum of items, associated with decreasing rate of growth of acceptance number. Having inspected the last set, a decision to accept or reject the lot must be reached. NOTE - The sets of intact items are intended for reference purposes.

  Serbian
  

  Kontrolisanje uzimanjem uzoraka u kojem se uzimaju skupovi dvostrukih jedinki do utvrđenog iznosa. Posle proveravanja jednog skupa može se doneti odluka o prihvatanju partije, njenom odbacivanju ili proveravanju drugog skupa. Kasnije odluke se zasnivaju na rastućem broju (sumi) jedinki, što je povezano sa opadajućom vrednošću broja za prihvatanje. Posle kontrolisanja poslednjeg skupa, donosi se odluka o prihvatanju ili odbacivanju partije. NAPOMENA Skupovi netaknutih jedinki namenjeni su za referentne svrhe.

  Serbian
  

  Kontrolisanje uzimanjem uzoraka u kojem se uzimaju skupovi dvostrukih jedinki do utvrđenog iznosa. Posle proveravanja jednog skupa može se doneti odluka o prihvatanju partije, njenom odbacivanju ili proveravanju drugog skupa. Kasnije odluke se zasnivaju na rastućem broju (sumi) jedinki, što je povezano sa opadajućom vrednošću broja za prihvatanje. Posle kontrolisanja poslednjeg skupa, donosi se odluka o prihvatanju ili odbacivanju partije. NAPOMENA Skupovi netaknutih jedinki namenjeni su za referentne svrhe.

• normal distribution
  English
  

  The probability distribution of a continuous random variable, x, of which the probability density is f (x) = 1/б square core of 2п exp (-1/2 (x -m/б)2), - _ < x > + _; where б is the standard deviation of the normal distrubution; m is the expectation (the mean of the variable).NOTES 1) Theoretically, the normal distribution is the limit value of the binomial distribution, when the variable runs between .oo and + - oo. 2) Other types of distribution function are applied when discrete random variables or extreme values are concerned (for example, Poisson distribution, Weilbull distribution, etc.).

  Serbian
  

  Raspodela verovatnoće kontinualne slučajne promenljive, x, čija je gustina verovatnoće f (x) = 1/б square core of 2п exp (-1/2 (x -m/б)2), - _ < x > + _; gde je: б standardna devijacija normalne raspodele; m matematičko očekivanje (srednja vrednost promenljive. NAPOMENA 1 Teoretski, normalna raspodela je granična vrednost binomne raspodele, kada se promenljiva kreće između — i +. NAPOMENA 2 Drugi tipovi funkcije raspodele primenjuju se prilikom razmatranja diskretne slučajne promenjive ili ekstremne vrednosti (na primer Poasonova (Poisson) raspodela, Vejbulova (Weilbull) raspodela itd.)

  Serbian
  

  Raspodela verovatnoće kontinualne slučajne promenljive, x, čija je gustina verovatnoće f (x) = 1/б square core of 2п exp (-1/2 (x -m/б)2), - _ < x > + _; gde je: б standardna devijacija normalne raspodele; m matematičko očekivanje (srednja vrednost promenljive. NAPOMENA 1 Teoretski, normalna raspodela je granična vrednost binomne raspodele, kada se promenljiva kreće između — i +. NAPOMENA 2 Drugi tipovi funkcije raspodele primenjuju se prilikom razmatranja diskretne slučajne promenjive ili ekstremne vrednosti (na primer Poasonova (Poisson) raspodela, Vejbulova (Weilbull) raspodela itd.)

• operating characteristic curve; OC-curve
  English
  

  A curve showing, for a given sampling plan, the probability of acceptance of a lot as a function of its actual quality.

  Serbian
  

  Kriva koja pokazuje, za dati plan uzimanja uzorka, verovatnoću prihvatanja partije kao funkciju njenog stvarnog kvaliteta.

  Serbian
  

  Kriva koja pokazuje, za dati plan uzimanja uzorka, verovatnoću prihvatanja partije kao funkciju njenog stvarnog kvaliteta.

• primary sample
  English
  

  A sample taken from a lot during the first stage of multi-stage sampling. NOTE - Accordingly, the sample taken from the primary sample is called the secondary sample, etc. The final sample is taken during the last stage.

  Serbian
  

  Uzorak uzet iz partije u toku prvog stepena višestepenog uzimanja uzoraka. NAPOMENA Prema tome, uzorak uzet iz primarnog uzorka zove se sekundarni uzorak itd. Krajnji uzorak je uzet u toku poslednjeg stepena.

  Serbian
  

  Uzorak uzet iz partije u toku prvog stepena višestepenog uzimanja uzoraka. NAPOMENA Prema tome, uzorak uzet iz primarnog uzorka zove se sekundarni uzorak itd. Krajnji uzorak je uzet u toku poslednjeg stepena.

• probability of acceptance
  English
  

  The probability that a lot of a given quality will be accepted by a given sampling plan.

  Serbian
  

  Verovatnoća da će partija datog kvaliteta biti prihvaćena prema datom planu uzimanja uzoraka.

  Serbian
  

  Verovatnoća da će partija datog kvaliteta biti prihvaćena prema datom planu uzimanja uzoraka.

• probability of rejection
  English
  

  The probability that a lot of a given quality will be rejected by a given sampling plan. NOTE - Although the term rejection implies that the lot does not conform to specifications, it does not necessarily prevent the sale of the lot.

  Serbian
  

  Verovatnoća da će partija datog kvaliteta biti odbačena prema datom planu uzimanja uzoraka. NAPOMENA Iako termin "odbacivanje" podrazumeva da partija ne odgovara specifikacijama, to obavezno ne sprečava prodaju partije.

  Serbian
  

  Verovatnoća da će partija datog kvaliteta biti odbačena prema datom planu uzimanja uzoraka. NAPOMENA Iako termin "odbacivanje" podrazumeva da partija ne odgovara specifikacijama, to obavezno ne sprečava prodaju partije.

• producer’s risk
  English
  

  For a given sampling plan, the probability of rejection (usually, in the region of 5 %) of a lot having an acceptable quality level.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka, to je verovatnoća odbacivanja (obično u oblasti od 5 %) partije koja ima prihvatljivi nivo kvaliteta.

  Serbian
  

  Za dati plan uzimanja uzoraka, to je verovatnoća odbacivanja (obično u oblasti od 5 %) partije koja ima prihvatljivi nivo kvaliteta.

• quality control; quality inspection
  English
  

  The set of operations (programming, co-ordinating, carrying out) intended to maintain or to improve quality, and to set up the production at the most economical level which allows for consumer satisfaction.

  Serbian
  

  Skup operacija (programiranje, koordiniranje, realizacija) namenjenih održavanju ili poboljšanju kvaliteta i uspostavljanju proizvodnje na najekonomičnijem nivou koji uzima u obzir zadovoljenje potrošača.

  Serbian
  

  Skup operacija (programiranje, koordiniranje, realizacija) namenjenih održavanju ili poboljšanju kvaliteta i uspostavljanju proizvodnje na najekonomičnijem nivou koji uzima u obzir zadovoljenje potrošača.

• random sampling; simple random sampling
  English
  

  The taking of n items from a lot of N items in such a way that all possible combinations of n items have the same probability of being chosen. NOTES 1) Random selection can never be replaced by ordinary haphazard or seemingly purposeless choice; such procedures are generally insufficient to guarantee randomness. 2) The Phrase random sampling applies also to sampling from bulk or continuous materials but its meaning requires specific definition for each application.

  Serbian
  

  Uzimanje n jedinki iz partije od N jedinki, na takav način da sve moguće kombinacije od n jedinki imaju istu verovatnoću da budu izabrane. NAPOMENA 1 Slučajan izbor nikada ne može biti zamenjen običnim izborom "na sreću" ili izborom koji je naizgled bez svrhe; ovi postupci su po pravilu nedovoljni da bi garantovali slučajnost. NAPOMENA 2 Izraz slučajno uzimanje uzoraka primenjuje se takođe za uzimanje uzoraka iz materijala u masi i kontinualnog materijala, ali njegovo značenje zahteva specifičnu definiciju za svaku primenu.

  Serbian
  

  Uzimanje n jedinki iz partije od N jedinki, na takav način da sve moguće kombinacije od n jedinki imaju istu verovatnoću da budu izabrane. NAPOMENA 1 Slučajan izbor nikada ne može biti zamenjen običnim izborom "na sreću" ili izborom koji je naizgled bez svrhe; ovi postupci su po pravilu nedovoljni da bi garantovali slučajnost. NAPOMENA 2 Izraz slučajno uzimanje uzoraka primenjuje se takođe za uzimanje uzoraka iz materijala u masi i kontinualnog materijala, ali njegovo značenje zahteva specifičnu definiciju za svaku primenu.

• reduced sample
  English
  

  A sample obtained from a bulk sample by reducing its quantity without change of composition. NOTES 1) lt may also be necessary to reduce the particle size in the course of reducing the quantity. 2) Usually, most laboratory samples, reference samples, and storage samples (i.e. the so-called “final samples” in the traditional meaning of the term) tan be prepared in this way.

  Serbian
  

  Uzorak dobijen iz zbirnog uzorka smanjenjem njegove količine bez promene sastava. NAPOMENA 1 Može se takođe ukazati potreba za smanjenjem veličine čestica u cilju smanjenja količine. NAPOMENA 2 Obično se većina laboratorijskih uzoraka, referentnih uzoraka i uzoraka namenjenih za čuvanje (na primer, takozvanih "krajnjih uzoraka" u tradicionalnom značenju termina) može pripremiti na ovaj način.

  Serbian
  

  Uzorak dobijen iz zbirnog uzorka smanjenjem njegove količine bez promene sastava. NAPOMENA 1 Može se takođe ukazati potreba za smanjenjem veličine čestica u cilju smanjenja količine. NAPOMENA 2 Obično se većina laboratorijskih uzoraka, referentnih uzoraka i uzoraka namenjenih za čuvanje (na primer, takozvanih "krajnjih uzoraka" u tradicionalnom značenju termina) može pripremiti na ovaj način.

• reference (refereel) (umpirel) sample
  English
  

  A sample prepared at the same time, and having the same properties, as the laboratory sample, and which is acceptable to the parties concerned and retained for use as a laboratory sample if a disagreement occurs. NOTE - Although reference samples are expected to be identical with laboratory samples, often the only thing replicated is the act of taking a physical sample.

  Serbian
  

  Uzorak pripremljen u isto vreme kad i laboratorijski uzorak, koji ima ista svojstva kao i on, prihvatljiv za zainteresovane strane, a čuva se za korišćenje kao laboratorijski uzorak ako dođe do neslaganja. NAPOMENA Mada se očekuje da referentni uzorci budu identični sa laboratorijskim uzorcima, često je identičan jedino čin uzimanja fizičkog uzorka.

  Serbian
  

  Uzorak pripremljen u isto vreme kad i laboratorijski uzorak, koji ima ista svojstva kao i on, prihvatljiv za zainteresovane strane, a čuva se za korišćenje kao laboratorijski uzorak ako dođe do neslaganja. NAPOMENA Mada se očekuje da referentni uzorci budu identični sa laboratorijskim uzorcima, često je identičan jedino čin uzimanja fizičkog uzorka.

• rejectable quality
  English
  

  See A.20, fimiting quality.

  Serbian
  

  Videti A.20, granični kvalitet.

  Serbian
  

  Videti A.20, granični kvalitet.

• representative sample
  English
  

  A sample drawn so as to reflect as accurately as possible the properties of interest of the lot (the bias of the sample should be a minimum against the lot) from which it is taken. NOTES 1) The properties of the sample (percent defective items or defects and/or means of variables with standard deviations) are measured. The procedure is estimative if the results are taken to directly estimate the properties of the lot, and non-estimative if the specifications relate explicitly to the properties of the sample and only the failure of them to meet the specifications which may result in action relating to the lot. 2) This distinction also reflects the range of diversities in legal concepts as to what extent if at all a sample tan be considered representative [taking note in particular of the term homogeneity (sec A.13) of lots.

  Serbian
  

  Uzorak spremljen na takav način da odražava što je moguće tačnije svojstva koja su od interesa za partiju iz koje je uzet (bias uzorka treba da bude najmanji u odnosu na partiju). NAPOMENA 1 Mere se svojstva uzorka (procenat defektnih jedinki ili nedostataka i/ili srednje vrednosti promenljivih sa standardnim devijacijama). Postupak je ocenjujući ako rezultati služe za direktnu ocenu svojstava partije, a neocenjujući ako se specifikacije izričito odnose na svojstva uzorka i samo njihova neusaglašenost sa specifikacijama može da dovede do mera koje treba preduzeti u odnosu na partiju. NAPOMENA 2 Ova razlika takođe odražava opseg raznovrsnosti u zakonskim konceptima u pogledu stava o tome do koje mere uzorak može da se smatra reprezentativnim (vodeći računa posebno o terminu homogenost (videti A.13) partija).

  Serbian
  

  Uzorak spremljen na takav način da odražava što je moguće tačnije svojstva koja su od interesa za partiju iz koje je uzet (bias uzorka treba da bude najmanji u odnosu na partiju). NAPOMENA 1 Mere se svojstva uzorka (procenat defektnih jedinki ili nedostataka i/ili srednje vrednosti promenljivih sa standardnim devijacijama). Postupak je ocenjujući ako rezultati služe za direktnu ocenu svojstava partije, a neocenjujući ako se specifikacije izričito odnose na svojstva uzorka i samo njihova neusaglašenost sa specifikacijama može da dovede do mera koje treba preduzeti u odnosu na partiju. NAPOMENA 2 Ova razlika takođe odražava opseg raznovrsnosti u zakonskim konceptima u pogledu stava o tome do koje mere uzorak može da se smatra reprezentativnim (vodeći računa posebno o terminu homogenost (videti A.13) partija).

• sample (general term)
  English
  

  One or more items (or a portion of material) selected in some manner from a population (or from a larger quantity of material). lt is intended to provide information representative of the population, and, possibly, to serve as a basis for a decision on the population or on the process which had produced it.

  Serbian
  

  Jedna ili više jedinki (ili delova materijala) izdvojenih na neki način iz populacije (ili iz veće količine materijala). Njegova namena je da se dobije reprezentativna informacija o populaciji i eventualno da služi kao osnova za odluku o populaciji ili o procesu kojim je proizvedena.

  Serbian
  

  Jedna ili više jedinki (ili delova materijala) izdvojenih na neki način iz populacije (ili iz veće količine materijala). Njegova namena je da se dobije reprezentativna informacija o populaciji i eventualno da služi kao osnova za odluku o populaciji ili o procesu kojim je proizvedena.

• sample size
  English
  

  The number of items or quantity of material constituting the sample.

  Serbian
  

  Broj jedinki ili količina materijala koji čine uzorak.

  Serbian
  

  Broj jedinki ili količina materijala koji čine uzorak.

• sampling
  English
  

  The procedure used to draw and constitute a sample.

  Serbian
  

  Postupak upotrebljen da se izdvoji i obrazuje uzorak.

  Serbian
  

  Postupak upotrebljen da se izdvoji i obrazuje uzorak.

• sampling error
  English
  

  That part of total estimation of error of a characteristic due to the heterogeneity of the characteristics, the random nature of sampling and to known and acceptable deficiencies in the sampling plan. NOTE - Total estimation error is chiefly built up from sampling error and analytical error. The rate of the latter tan usually be tolerated if it amounts to only one-third of the sampling error (in the case of major components).

  Serbian
  

  Onaj deo greške celokupnog ocenjivanja jedne karakteristike koji nastaje usled heterogenosti karakteristika, slučajne prirode uzimanja uzoraka i poznatih i prihvatljivih nedostataka u planu uzimanja uzoraka. NAPOMENA Greška celokupnog ocenjivanja uglavnom se sastoji od greške pri uzimanju uzoraka i analitičke greške. Veličina ove poslednje obično se može tolerisati ako ne prelazi trećinu greške pri uzimanju uzoraka (u slučaju glavnih komponenata).

  Serbian
  

  Onaj deo greške celokupnog ocenjivanja jedne karakteristike koji nastaje usled heterogenosti karakteristika, slučajne prirode uzimanja uzoraka i poznatih i prihvatljivih nedostataka u planu uzimanja uzoraka. NAPOMENA Greška celokupnog ocenjivanja uglavnom se sastoji od greške pri uzimanju uzoraka i analitičke greške. Veličina ove poslednje obično se može tolerisati ako ne prelazi trećinu greške pri uzimanju uzoraka (u slučaju glavnih komponenata).

• sampling plan
  English
  

  The predetermined procedure for the selection, withdrawal and preparation of samples from a lot to yield the required information so that a decision tan be made regarding the acceptance of the lot. NOTE - Considerations of tost, effort and delay usually determine an acceptable sampling error.

  Serbian
  

  Prethodno određen postupak za selekciju, izdvajanje i pripremu uzoraka iz partije da bi se dobila tražena informacija, tako da može da se donese odluka u vezi sa prihvatanjem partije. NAPOMENA Razmatranje cene, uloženog napora i vremena obično određuje prihvatljivu grešku pri uzimanju uzorka.

  Serbian
  

  Prethodno određen postupak za selekciju, izdvajanje i pripremu uzoraka iz partije da bi se dobila tražena informacija, tako da može da se donese odluka u vezi sa prihvatanjem partije. NAPOMENA Razmatranje cene, uloženog napora i vremena obično određuje prihvatljivu grešku pri uzimanju uzorka.

• sequential sampling
  English
  

  A type sf sampling which consists in taking successive items, or sometimes successive groups of items, but without fixing their number in advance, the decision to accept or to reject the lot being taken as soon as the cumulative result permits action, according to rules laid down in advance.

  Serbian
  

  Način uzimanja uzoraka koji se sastoji od uzimanja uzastopnih jedinki ili ponekad uzastopnih grupa jedinki, ali bez utvrđivanja njihovog broja unapred, a odluka o prihvatanju ili odbacivanju partije donosi se čim ukupni rezultat dozvoli da se deluje prema unapred utvrđenim pravilima.

  Serbian
  

  Način uzimanja uzoraka koji se sastoji od uzimanja uzastopnih jedinki ili ponekad uzastopnih grupa jedinki, ali bez utvrđivanja njihovog broja unapred, a odluka o prihvatanju ili odbacivanju partije donosi se čim ukupni rezultat dozvoli da se deluje prema unapred utvrđenim pravilima.

• standard deviation
  English
  

  The positive square root of the variance (see A.50).

  Serbian
  

  Pozitivna vrednost kvadratnog korena iz varijanse (videti A.50).

  Serbian
  

  Pozitivna vrednost kvadratnog korena iz varijanse (videti A.50).

• stratidied sampling; zone sampling
  English
  

  The sampling of a lot which tan be differentiated into sublots (called strata or zones), in such a way that specified proportions of the sample are drawn at random from the different strata.

  Serbian
  

  Uzimanje uzoraka iz partije koja može da se diferencira u potpartije (zvane stratumi ili zone), na takav način da se utvrđene proporcije uzorka izdvajaju slučajno iz različitih stratuma.

  Serbian
  

  Uzimanje uzoraka iz partije koja može da se diferencira u potpartije (zvane stratumi ili zone), na takav način da se utvrđene proporcije uzorka izdvajaju slučajno iz različitih stratuma.

• test sample
  English
  

  A sample prepared from the laboratory sample according to the procedure specified in the method of test and from which test portions will be taken.

  Serbian
  

  Uzorak pripremljen od laboratorijskog uzorka u skladu sa postupkom koji je utvrđen metodom ispitivanja i od kojeg će se uzeti delovi uzorka za ispitivanje.

  Serbian
  

  Uzorak pripremljen od laboratorijskog uzorka u skladu sa postupkom koji je utvrđen metodom ispitivanja i od kojeg će se uzeti delovi uzorka za ispitivanje.

• variability
  English
  

  The differentes throughout the lot in the value of an observed characteristic.

  Serbian
  

  Razlike, u okviru partije, u vrednosti jedne uočene karakteristike.

  Serbian
  

  Razlike, u okviru partije, u vrednosti jedne uočene karakteristike.

• variable
  English
  

  See A.6, charactwistic.

  Serbian
  

  Videti A.6, karakteristika.

  Serbian
  

  Videti A.6, karakteristika.

• variance
  English
  

  A measure of dispersion based squared deviation from the ari thmetic mean. NOTE - Depending upon the cases considered, it may be advantageous to divide the sum of the squared deviations from the arithmetic mean by the number of deviations minus 1. Thus for a series of n observations x1, x2, . . . xn, with mean FORMULA the expression FORMULA would normaliy be used to express an estimate of the population variance obtained via sampfing. lt is generally denoted by S2. lf there is some theoretical concern to express entire population variance, the sum of the squared deviations from the arithmetic mean should be divided by the number of deviations: FORMULA

  Serbian
  

  Mera rasipanja (disperzije) zasnovana na srednjoj vrednosti kvadrata odstupanja od aritmetičke sredine. NAPOMENA U zavisnosti od slučajeva koji se razmatraju, može biti korisno da se zbir kvadrata odstupanja od aritmetičke sredine podeli brojem odstupanja umanjenim za 1. Tako za serije od n opažanja x1, x2, ... xn, sa srednjom vrednošću FORMULA Izraz FORMULA normalno će se upotrebiti da se izrazi ocena varijanse populacije dobijena preko uzimanja uzoraka. On se po pravilu označava sa s2. Ako ima nekih teoretskih razloga da se izrazi varijansa celokupne populacije, zbir kvadrata odstupanja od aritmetičke sredine treba da se podeli brojem odstupanja: FORMULA

  Serbian
  

  Mera rasipanja (disperzije) zasnovana na srednjoj vrednosti kvadrata odstupanja od aritmetičke sredine. NAPOMENA U zavisnosti od slučajeva koji se razmatraju, može biti korisno da se zbir kvadrata odstupanja od aritmetičke sredine podeli brojem odstupanja umanjenim za 1. Tako za serije od n opažanja x1, x2, ... xn, sa srednjom vrednošću FORMULA Izraz FORMULA normalno će se upotrebiti da se izrazi ocena varijanse populacije dobijena preko uzimanja uzoraka. On se po pravilu označava sa s2. Ako ima nekih teoretskih razloga da se izrazi varijansa celokupne populacije, zbir kvadrata odstupanja od aritmetičke sredine treba da se podeli brojem odstupanja: FORMULA