Termini
SRPS ISO 8518:2007

Vazduh na radnom mestu - Određivanje čestica olova i jedinjenja olova - Plamena ili elektrotermalna atomskoapsorpciona spektrometrijska metoda

Workplace air — Determination of particulate lead and lead compounds — Flame or electrothermal atomic absorption spectrometric method

Termini

• analitički prinos analytical recovery
  engleski
  

  ratio of the mass of analyte measured when a sample is analysed to the known mass of analyte in that sample

  NOTE It is expressed as a percentage.

  srpski
  

  Odnos izmerene mase analizirane komponente prilikom analize uzorka i poznate dodate mase te iste komponente u tom uzorku.

  NAPOMENA Izražava se u procentima.

  srpski
  

  Odnos izmerene mase analizirane komponente prilikom analize uzorka i poznate dodate mase te iste komponente u tom uzorku.

  NAPOMENA Izražava se u procentima.

• bias ukupna sistematska greška bias
  engleski
  

  consistent deviation of the results of a measurement process from the true value of the air quality characteristic itself

  [ISO 6879]

  srpski
  

  Sistematsko odstupanje rezultata merenja od prave vrednosti samih karakteristika kvaliteta vazduha.

  [ISO 6879]

  srpski
  

  Sistematsko odstupanje rezultata merenja od prave vrednosti samih karakteristika kvaliteta vazduha.

  [ISO 6879]

• zona disanja breathing zone
  engleski
  

  space around a person's face from where he or she takes his or her breath

  NOTE For technical purposes, a more precise definition is as follows: hemisphere (generally accepted to be in radius)extending in front of the human face, centred on the midpoint of a line joining the ears; the base of the hemisphere is a planethrough this line, the top of the head and the larynx. This definition is not applicable when respiratory protective equipment is used.

  [EN 1540]

  srpski
  

  Prostor oko lica osobe iz kojeg ona udiše.

  NAPOMENA Za tehničke potrebe postoji mnogo preciznija definicija: polulopta (u opštem slučaju je usvojeno da ima poluprečnik od 0,3 m), a prostire se ispred čovekovog lica, centrirano u odnosu na središnju tačku linije koja povezuje uši; bazu polulopte čine ravan koja prolazi kroz ovu liniju, vrh glave i grlo. Ova definicija se ne može primeniti kada se koriste sredstva za respiratornu zaštitu.

  [EN 1540]

  srpski
  

  Prostor oko lica osobe iz kojeg ona udiše.

  NAPOMENA Za tehničke potrebe postoji mnogo preciznija definicija: polulopta (u opštem slučaju je usvojeno da ima poluprečnik od 0,3 m), a prostire se ispred čovekovog lica, centrirano u odnosu na središnju tačku linije koja povezuje uši; bazu polulopte čine ravan koja prolazi kroz ovu liniju, vrh glave i grlo. Ova definicija se ne može primeniti kada se koriste sredstva za respiratornu zaštitu.

  [EN 1540]

• hemijski agens chemical agent
  engleski
  

  any chemical element or compound, on its own or admixed as it occurs in the natural state or as produced, used orreleased, including release as waste, by any work activity, whether or not produced intentionally and whether or notplaced on the market

  [EN 1540]

  srpski
  

  Svaki hemijski element ili jedinjenje, sâmo ili kao primesa, kako se pojavljuje u prirodi ili kao proizvod upotrebljen ili odbačen, uključujući i odbacivanje u obliku otpada, u bilo kojoj aktivnosti, bez obzira na to da li jeste ili nije proizveden namerno, da li jeste ili nije pušten u promet.

  [EN 1540]

  srpski
  

  Svaki hemijski element ili jedinjenje, sâmo ili kao primesa, kako se pojavljuje u prirodi ili kao proizvod upotrebljen ili odbačen, uključujući i odbacivanje u obliku otpada, u bilo kojoj aktivnosti, bez obzira na to da li jeste ili nije proizveden namerno, da li jeste ili nije pušten u promet.

  [EN 1540]

• izlaganje udisanjem exposure by inhalation
  engleski
  

  situation in which a chemical agent is present in air which is inhaled by a person

  srpski
  

  Stanje kada je hemijski agens prisutan u vazduhu koji osoba udiše.

  srpski
  

  Stanje kada je hemijski agens prisutan u vazduhu koji osoba udiše.

• podešenost na frakciju koja se udiše inhalable convention
  engleski
  

  target specification for sampling instruments when the inhalable fraction is of interest

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Ciljna specifikacija za instrumente za uzimanje uzoraka kada je u pitanju frakcija koja se može udisati.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Ciljna specifikacija za instrumente za uzimanje uzoraka kada je u pitanju frakcija koja se može udisati.

  [ISO 7708]

• frakcija koja se udiše inhalable fraction
  engleski
  

  mass fraction of total airborne particles which is inhaled through the nose and mouth

  NOTE The inhalable fraction depends on the speed and direction of air movement, on breathing rate and other factors.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Maseni udeo od ukupnih čestica u vazduhu koji se udiše kroz nos i usta.

  NAPOMENA Frakcija koja se može udahnuti zavisi od brzine i pravca kretanja vazduha, brzine disanja i drugih faktora.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Maseni udeo od ukupnih čestica u vazduhu koji se udiše kroz nos i usta.

  NAPOMENA Frakcija koja se može udahnuti zavisi od brzine i pravca kretanja vazduha, brzine disanja i drugih faktora.

  [ISO 7708]

• granična vrednost limit value
  engleski
  

  reference figure for concentration of a chemical agent in air

  EXAMPLE Threshold Limit Value® (TLV) for a given substance in workplace air, as established by the ACGIH [3].

  srpski
  

  Referentna brojna vrednost koncentracije hemijskog agensa u vazduhu.

  PRIMER Prag granične vrednosti® (PGV) za datu supstanciju u vazduhu na radnom mestu utvrđen je u ACGIH [3].

  srpski
  

  Referentna brojna vrednost koncentracije hemijskog agensa u vazduhu.

  PRIMER Prag granične vrednosti® (PGV) za datu supstanciju u vazduhu na radnom mestu utvrđen je u ACGIH [3].

• postupak merenja measuring procedure
  engleski
  

  procedure for sampling and analysing one or more chemical agents in the air, including storage and transportation ofthe sample

  srpski
  

  Postupak za uzimanje uzoraka i za analiziranje jednog ili više hemijskih agenasa u vazduhu, uključujući čuvanje i transport uzorka.

  srpski
  

  Postupak za uzimanje uzoraka i za analiziranje jednog ili više hemijskih agenasa u vazduhu, uključujući čuvanje i transport uzorka.

• operativno vreme operating time
  engleski
  

  period during which a sampling pump can be operated at specified flowrate and back-pressure without recharging orreplacing the battery

  [EN 1232]

  srpski
  

  Period tokom kojeg pumpa za uzimanje uzoraka može da radi sa utvrđenim protokom i sa utvrđenim povratnim pritiskom, bez punjenja ili zamene baterija.

  [EN 1232]

  srpski
  

  Period tokom kojeg pumpa za uzimanje uzoraka može da radi sa utvrđenim protokom i sa utvrđenim povratnim pritiskom, bez punjenja ili zamene baterija.

  [EN 1232]

• ukupna nesigurnost overall uncertainty
  engleski
  

  〈of a measuring procedure or of an instrument〉 quantity used to characterize as a whole the uncertainty of a resultgiven by an apparatus or measuring procedure

  NOTE It is expressed, as a percentage, by a combination of bias and precision, usually according to the formula:
  formula

  where
  is the mean value of results of a number (n) of repeated measurements;
  is the true or accepted reference value of concentration; and
  is the standard deviation of repeated measurements.

  [EN 482]

  srpski
  

  〈mernog postupka ili instrumenta〉 Veličina koja se koristi za karakterizaciju celokupne nesigurnosti rezultata koji se dobija pomoću nekog aparata ili mernog postupka.

  NAPOMENA Izražava se kombinacijom sistematske greške i preciznosti u procentima, obično pomoću formule:

  formula

  gde je:
  x– srednja vrednost rezultata broja (n) ponovljenih merenja;
  xref prava ili prihvaćena referentna vrednost koncentracije i
  s standardna devijacija ponovljenih merenja.

  [EN 482]

  srpski
  

  〈mernog postupka ili instrumenta〉 Veličina koja se koristi za karakterizaciju celokupne nesigurnosti rezultata koji se dobija pomoću nekog aparata ili mernog postupka.

  NAPOMENA Izražava se kombinacijom sistematske greške i preciznosti u procentima, obično pomoću formule:

  formula

  gde je:
  x– srednja vrednost rezultata broja (n) ponovljenih merenja;
  xref prava ili prihvaćena referentna vrednost koncentracije i
  s standardna devijacija ponovljenih merenja.

  [EN 482]

• lični instrument za uzimanje uzoraka personal sampler
  engleski
  

  device attached to a person that samples air in the breathing zone

  [EN 1540]

  srpski
  

  Uređaj koji se prikači na osobu i uzima uzorke iz zone disanja.

  [EN 1540]

  srpski
  

  Uređaj koji se prikači na osobu i uzima uzorke iz zone disanja.

  [EN 1540]

• lično uzimanje uzoraka personal sampling
  engleski
  

  process of sampling carried out using a personal sampler

  [EN 1540]

  srpski
  

  Proces u kome se uzorci uzimaju ličnim instrumentom za uzimanje uzoraka.

  [EN 1540]

  srpski
  

  Proces u kome se uzorci uzimaju ličnim instrumentom za uzimanje uzoraka.

  [EN 1540]

• preciznost precision
  engleski
  

  closeness of agreement of results obtained by applying the same method several times under prescribed conditions

  [ISO 6879]

  NOTE Precision is often expressed in terms of the relative standard deviation.

  srpski
  

  Bliskost slaganja rezultata dobijenih istom metodom nekoliko puta pod unapred zadatim uslovima.

  [ISO 6879]

  NAPOMENA Preciznost se često izražava preko relativne standardne devijacije.

  srpski
  

  Bliskost slaganja rezultata dobijenih istom metodom nekoliko puta pod unapred zadatim uslovima.

  [ISO 6879]

  NAPOMENA Preciznost se često izražava preko relativne standardne devijacije.

• referentni period reference period
  engleski
  

  specified period of time stated for the limit value of a specific chemical agent

  NOTE Examples of limit values for different reference periods are short-term and long-term exposure limits, such as thoseestablished by the ACGIH [3].

  srpski
  

  Utvrđeni period vremena određen za graničnu vrednost specifičnog hemijskog agensa.

  NAPOMENA Primeri graničnih vrednosti za različite referentne periode jesu granice kratkotrajnog i dugotrajnog izlaganja, kao što su one koje su ustanovljene u ACGIH [3].

  srpski
  

  Utvrđeni period vremena određen za graničnu vrednost specifičnog hemijskog agensa.

  NAPOMENA Primeri graničnih vrednosti za različite referentne periode jesu granice kratkotrajnog i dugotrajnog izlaganja, kao što su one koje su ustanovljene u ACGIH [3].

• podešenost na respirativnu frakciju respirable convention
  engleski
  

  target specification for sampling instruments when the respirable fraction is of interest

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Ciljna specifikacija za instrumente za uzimanje uzoraka kada je u pitanju respirativna frakcija.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Ciljna specifikacija za instrumente za uzimanje uzoraka kada je u pitanju respirativna frakcija.

  [ISO 7708]

• respirativna frakcija respirable fraction
  engleski
  

  mass fraction of inhaled particles penetrating to the unciliated airways

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Maseni udeo od udahnutih čestica koji prodire u glatke disajne puteve.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Maseni udeo od udahnutih čestica koji prodire u glatke disajne puteve.

  [ISO 7708]

• rastvaranje uzorka sample dissolution
  engleski
  

  process of obtaining a solution containing the analytes of interest from a sample

  NOTE This may or may not involve complete dissolution of the sample.

  srpski
  

  Proces kojim se iz uzorka dobija rastvor traženih analiziranih komponenti.

  NAPOMENA U ovom slučaju uzorak može, a ne mora da bude potpuno rastvoren.

  srpski
  

  Proces kojim se iz uzorka dobija rastvor traženih analiziranih komponenti.

  NAPOMENA U ovom slučaju uzorak može, a ne mora da bude potpuno rastvoren.

• pripremanje uzorka sample preparation
  engleski
  

  all operations carried out on a sample, after transportation and storage, to prepare it for analysis, includingtransformation of the sample into a measurable state, where necessary

  srpski
  

  Sve pripreme koje se vrše na uzorku posle transporta i skladištenja radi njegove pripreme za analizu, uključujući, kada je to potrebno, prevođenje uzorka u stanje pogodno za merenje.

  srpski
  

  Sve pripreme koje se vrše na uzorku posle transporta i skladištenja radi njegove pripreme za analizu, uključujući, kada je to potrebno, prevođenje uzorka u stanje pogodno za merenje.

• instrument za uzimanje uzoraka sampling instrument sampler
  engleski
  

  device for collecting airborne particles

  NOTE Instruments used to collect airborne particles are frequently referred to by a number of other terms, e.g. sampling heads,filter holders, filter cassettes, etc.

  srpski
  

  Uređaj za sakupljanje čestica iz vazduha.

  NAPOMENA Instrumenti koji služe za sakupljanje čestica iz vazduha često se odnose na još neke termine, npr. glavu za uzimanje uzorka, držače za filtre, kasete za filtar itd.

  srpski
  

  Uređaj za sakupljanje čestica iz vazduha.

  NAPOMENA Instrumenti koji služe za sakupljanje čestica iz vazduha često se odnose na još neke termine, npr. glavu za uzimanje uzorka, držače za filtre, kasete za filtar itd.

• rastvor uzorka solution prepared by the process of sample dissolution, but possibly needing to be subjected to further operations inorder to produce a test solution that is ready for analysis
  engleski
  

  solution prepared by the process of sample dissolution, but possibly needing to be subjected to further operations inorder to produce a test solution that is ready for analysis

  srpski
  

  Rastvor pripremljen u procesu rastvaranja uzorka, sa mogućnošću potrebe za daljom obradom da bi se dobio rastvor za ispitivanje spreman za analizu.

  srpski
  

  Rastvor pripremljen u procesu rastvaranja uzorka, sa mogućnošću potrebe za daljom obradom da bi se dobio rastvor za ispitivanje spreman za analizu.

• statički instrument za uzimanje uzorka static sampler area sampler
  engleski
  

  device, not attached to a person, used in static sampling

  srpski
  

  Uređaj koji nije prikačen na osobu i koristi se prilikom statičkog uzimanja uzoraka.

  srpski
  

  Uređaj koji nije prikačen na osobu i koristi se prilikom statičkog uzimanja uzoraka.

• statičko uzimanje uzoraka uzimanje uzoraka iz prostora static sampling area sampling
  engleski
  

  process of air sampling carried out in a particular location

  srpski
  

  Postupak uzimanja uzoraka vazduha koji se vrši na određenom mestu.

  srpski
  

  Postupak uzimanja uzoraka vazduha koji se vrši na određenom mestu.

• rastvor za ispitivanje test solution
  engleski
  

  solution prepared by the process of sample dissolution and, if necessary, having been subjected to any furtheroperations required to bring it into a state in which it is ready for analysis

  srpski
  

  Rastvor pripremljen u procesu rastvaranja uzorka koji se, ako je to potrebno, podvrgava daljoj obradi koja je neophodna da bi se došlo do stanja za sâmu analizu.

  srpski
  

  Rastvor pripremljen u procesu rastvaranja uzorka koji se, ako je to potrebno, podvrgava daljoj obradi koja je neophodna da bi se došlo do stanja za sâmu analizu.

• vremenski ponderisana prosečna koncentracija TWA-koncentracija time-weighted average concentration TWA concentration
  engleski
  

  concentration of a chemical agent in the atmosphere, averaged over the reference period

  NOTE A more detailed discussion of TWA concentrations and their use can be found in [3].

  srpski
  

  Koncentracija hemijskog agensa u atmosferi čija je aritmetička sredina data u odnosu na referentni period.

  NAPOMENA Detaljnija rasprava o TWA-koncentracijama i njihovoj upotrebi može se naći u [3].

  srpski
  

  Koncentracija hemijskog agensa u atmosferi čija je aritmetička sredina data u odnosu na referentni period.

  NAPOMENA Detaljnija rasprava o TWA-koncentracijama i njihovoj upotrebi može se naći u [3].

• ukupne čestice u vazduhu total airborne particles
  engleski
  

  all particles surrounded by air in a given volume of air

  NOTE Because all measuring instruments are size-selective to some extent, it is often impossible to measure the totalconcentration of airborne particles.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Sve čestice sadržane u vazduhu u datoj zapremini.

  NAPOMENA Zbog toga što su svi instrumenti u nekoj meri ograničeni na određene veličine čestica, često je nemoguće izmeriti ukupnu koncentraciju čestica u vazduhu.

  [ISO 7708]

  srpski
  

  Sve čestice sadržane u vazduhu u datoj zapremini.

  NAPOMENA Zbog toga što su svi instrumenti u nekoj meri ograničeni na određene veličine čestica, često je nemoguće izmeriti ukupnu koncentraciju čestica u vazduhu.

  [ISO 7708]

• prava vrednost true value
  engleski
  

  value which characterizes a quantity perfectly defined in the conditions which exist when that quantity is considered

  [ISO 3534-1]

  NOTE The true value of a quantity is a theoretical concept and, in general, cannot be known exactly (see EN 1540).

  srpski
  

  Vrednost koja karakteriše savršeno definisanu veličinu u uslovima koji postoje kada se ta veličina posmatra.

  [ISO 3534-1]

  NAPOMENA Prava vrednost veličine je teorijski pojam i, u opštem slučaju, ne može se tačno znati (videti EN 1540).

  srpski
  

  Vrednost koja karakteriše savršeno definisanu veličinu u uslovima koji postoje kada se ta veličina posmatra.

  [ISO 3534-1]

  NAPOMENA Prava vrednost veličine je teorijski pojam i, u opštem slučaju, ne može se tačno znati (videti EN 1540).

• radno mesto workplace
  engleski
  

  defined area or areas in which work activities are carried out

  [EN 1540]

  srpski
  

  Definisan prostor ili prostori u kojima se odvijaju radne aktivnosti.

  [EN 1540]

  srpski
  

  Definisan prostor ili prostori u kojima se odvijaju radne aktivnosti.

  [EN 1540]