Termini
SRPS EN ISO 4259:2009

Naftni proizvodi - Određivanje i primena podataka o preciznosti vezanih za metode ispitivanja

Petroleum products - Determination and application of precision data in relation to methods of test (ISO 4259:2006)

Termini

• analiza varijanse analysis of variance
  engleski
  

  technique that enables the total variance of a method to be broken down into its component factors

  srpski
  

  statistički postupak koji omogućuje da se ukupna varijansa metode razloži na sastavne činioce

  srpski
  

  statistički postupak koji omogućuje da se ukupna varijansa metode razloži na sastavne činioce

• međulaboratorijska varijansa between-laboratory variance
  engleski
  

  element of the total variance attributable to the difference between the mean values of different laboratories NOTE 1 When results obtained by more than one laboratory are compared, the scatter is usually wider than when the same number of tests are carried out by a single laboratory, and there is some variation between means obtained by different laboratories. These give rise to the between-laboratory variance which is that component of the overall variance due to the difference in the mean values obtained by different laboratories. NOTE 2 There is a corresponding definition for between-operator variance. NOTE 3 The term “between-laboratory” is often shortened to “laboratory” when used to qualify representative parameters of the dispersion of the population of results, for example as “laboratory variance”.

  srpski
  

  komponenta ukupne varijanse koja se može pripisati razlici srednjih vrednosti rezultata dobijenih u različitim laboratorijama

  NAPOMENA 1 Kada se porede rezultati dobijeni iz više različitih laboratorija, rasipanje rezultata je obično šire nego pri ispitivanjima sprovedenim u jednoj laboratoriji i postoje izvesne razlike između srednjih vrednosti dobijenih u različitim laboratorijama. Zbog toga se javlja međulaboratorijska varijansa, koja predstavlja upravo onu komponentu ukupne varijanse koja zavisi od razlike između srednjih vrednosti dobijenih u različitim laboratorijama.
  NAPOMENA 2 Postoji odgovarajuća definicija za varijansu između ispitivača.
  3 Termin "međulaboratorijski" često se skraćuje na "laboratorijski" kada se koristi za karakterisanje reprezentativnih parametara disperzije populacije rezultata, npr. kao "laboratorijska varijansa".

  srpski
  

  komponenta ukupne varijanse koja se može pripisati razlici srednjih vrednosti rezultata dobijenih u različitim laboratorijama

  NAPOMENA 1 Kada se porede rezultati dobijeni iz više različitih laboratorija, rasipanje rezultata je obično šire nego pri ispitivanjima sprovedenim u jednoj laboratoriji i postoje izvesne razlike između srednjih vrednosti dobijenih u različitim laboratorijama. Zbog toga se javlja međulaboratorijska varijansa, koja predstavlja upravo onu komponentu ukupne varijanse koja zavisi od razlike između srednjih vrednosti dobijenih u različitim laboratorijama.
  NAPOMENA 2 Postoji odgovarajuća definicija za varijansu između ispitivača.
  3 Termin "međulaboratorijski" često se skraćuje na "laboratorijski" kada se koristi za karakterisanje reprezentativnih parametara disperzije populacije rezultata, npr. kao "laboratorijska varijansa".

• bias; sistematska greška bias
  engleski
  

  difference between the true value (related to the method of test) and the known value, where this is available NOTE For a definition of “true value” and “known value,” see 3.26 and 3.8, respectively.

  srpski
  

  razlika između prave vrednosti (vezano za metodu ispitivanja) i poznate vrednosti, kada ona postoji

  Za definicije "prava vrednost" i "poznata vrednost" videti tačke 3.26 i 3.8, respektivno.
  

  srpski
  

  razlika između prave vrednosti (vezano za metodu ispitivanja) i poznate vrednosti, kada ona postoji

  Za definicije "prava vrednost" i "poznata vrednost" videti tačke 3.26 i 3.8, respektivno.
  

• slepo označavanje blind coding
  engleski
  

  assignment of a different number to each sample so that no other identification or information on any sample is given to the operator

  srpski
  

  dodeljivanje različitog broja svakom od uzoraka kako izvršilac ne bi imao bilo kakvu informaciju ili informaciju o bilo kom od uzoraka

  srpski
  

  dodeljivanje različitog broja svakom od uzoraka kako izvršilac ne bi imao bilo kakvu informaciju ili informaciju o bilo kom od uzoraka

• kontrolni uzorak check sample
  engleski
  

  sample taken at the place where the product is exchanged, i.e. where the responsibility for the product quality passes from the supplier to the recipient

  srpski
  

  uzorak koji se uzima na mestu razmene proizvoda, tj. na mestu prelaska odgovornosti za kvalitet proizvoda sa isporučioca na primaoca

  srpski
  

  uzorak koji se uzima na mestu razmene proizvoda, tj. na mestu prelaska odgovornosti za kvalitet proizvoda sa isporučioca na primaoca

• stepeni slobode degrees of freedom
  engleski
  

  divisor used in the calculation of variance; one less than the number of independent results NOTE The definition applies strictly only in the simplest cases. Complete definitions are beyond the scope of this International Standard

  srpski
  

  delilac koji se koristi pri izračunavanju varijanse; broj nezavisnih rezultata umanjen za jedan

  NAPOMENA Definicija se primenjuje samo u najjednostavnijim slučajevima. Potpune definicije su izvan predmeta i područja primene ovog međunarodnog standarda.

  srpski
  

  delilac koji se koristi pri izračunavanju varijanse; broj nezavisnih rezultata umanjen za jedan

  NAPOMENA Definicija se primenjuje samo u najjednostavnijim slučajevima. Potpune definicije su izvan predmeta i područja primene ovog međunarodnog standarda.

• određivanje determination
  engleski
  

  process of carrying out the series of operations specified in the test method, whereby a single value is obtained

  srpski
  

  proces izvođenja niza radnji utvrđenih metodom ispitivanja, pri čemu se kao rezultat dobija jedna vrednost

  srpski
  

  proces izvođenja niza radnji utvrđenih metodom ispitivanja, pri čemu se kao rezultat dobija jedna vrednost

• poznata vrednost known value
  engleski
  

  actual quantitative value implied by the preparation of the sample NOTE The known value does not always exist, for example for empirical tests such as flash point.

  srpski
  

  stvarna kvantitativna vrednost uneta tokom pripremanja uzorka

  NAPOMENA Ima situacija u kojima poznata vrednost ne postoji, na primer u empirijskim ispitivanjima poput ispitivanja tačke paljenja.

  srpski
  

  stvarna kvantitativna vrednost uneta tokom pripremanja uzorka

  NAPOMENA Ima situacija u kojima poznata vrednost ne postoji, na primer u empirijskim ispitivanjima poput ispitivanja tačke paljenja.

• srednja vrednost, aritmetička sredina mean arithmetic mean
  engleski
  

  sum of the results divided by their number for a given set of results

  srpski
  

  za određeni skup rezultata, zbir rezultata podeljen njihovim brojem

  srpski
  

  za određeni skup rezultata, zbir rezultata podeljen njihovim brojem

• srednje kvadratno odstupanje mean square
  engleski
  

  sum of squares divided by the degrees of freedom

  srpski
  

  zbir kvadrata odstupanja podeljen odgovarajućim brojem stepena slobode

  srpski
  

  zbir kvadrata odstupanja podeljen odgovarajućim brojem stepena slobode

• normalna raspodela normal distribution
  engleski
  

  probability distribution of a continuous random variable, x, such that, if x is any real number, the probability density is ()π211exp,22xfxxµσσ⎡⎤−⎛⎞⎢⎥=−−∞<<∞⎜⎟⎢⎥⎝⎠⎣⎦ (1) NOTE µ is the true value and σ is the standard deviation of the normal distribution (σ > 0).

  srpski
  

  verovatnoća raspodele neprekidne slučajne promenljive, x, takva da ako je x bilo koji realan broj, verovatnoća gustine je:
  (1)
  NAPOMENA  je prava vrednost, dok je  standardna devijacija (standardno odstupanje) normalne raspodele (  0).

  srpski
  

  verovatnoća raspodele neprekidne slučajne promenljive, x, takva da ako je x bilo koji realan broj, verovatnoća gustine je:
  (1)
  NAPOMENA  je prava vrednost, dok je  standardna devijacija (standardno odstupanje) normalne raspodele (  0).

• ispitivač operator
  engleski
  

  person who normally and regularly carries out a particular test

  srpski
  

  osoba koja uobičajeno i pravilno sprovodi određeno ispitivanje

  srpski
  

  osoba koja uobičajeno i pravilno sprovodi određeno ispitivanje

• vrednost koja se izuzima outlier
  engleski
  

  result far enough in magnitude from other results to be considered not a part of the set

  srpski
  

  rezultat koji je po vrednosti daleko manji ili veći od ostalih rezultata, pa se zbog toga ne uvršćuje u skup rezultata

  srpski
  

  rezultat koji je po vrednosti daleko manji ili veći od ostalih rezultata, pa se zbog toga ne uvršćuje u skup rezultata

• preciznost precision
  engleski
  

  closeness of agreement between the results obtained by applying the experimental procedure several times on identical materials and under prescribed conditions NOTE The smaller the random part of the experimental error, the more precise is the procedure.

  srpski
  

  stepen slaganja rezultata dobijenih primenom više puta ponovljenog eksperimentalnog postupka ispitivanja na identičnom materijalu, pod propisanim uslovima

  NAPOMENA Što je manji udeo slučajne greške u eksperimentalnoj grešci, postupak ispitivanja je precizniji.

  srpski
  

  stepen slaganja rezultata dobijenih primenom više puta ponovljenog eksperimentalnog postupka ispitivanja na identičnom materijalu, pod propisanim uslovima

  NAPOMENA Što je manji udeo slučajne greške u eksperimentalnoj grešci, postupak ispitivanja je precizniji.

• slučajna greška random error
  engleski
  

  chance variation encountered in all test work despite the closest control of variables

  srpski
  

  slučajna varijacija koja se javlja pri svakom ispitivanju, uprkos najstrože kontrole promenljivih

  srpski
  

  slučajna varijacija koja se javlja pri svakom ispitivanju, uprkos najstrože kontrole promenljivih

• primalac recipient
  engleski
  

  any individual or organization who receives or accepts the product delivered by the supplier

  srpski
  

  pojedinac ili organizacija koja prima ili prihvata proizvod dostavljen od isporučioca

  srpski
  

  pojedinac ili organizacija koja prima ili prihvata proizvod dostavljen od isporučioca

• ponovljivost repeatability
  engleski
  

  〈qualitatively〉 closeness of agreement between independent results obtained in the normal and correct operation of the same method on identical test material, in a short interval of time, and under the same test conditions (same operator, same apparatus, same laboratory) NOTE The representative parameters of the dispersion of the population that can be associated with the results are qualified by the term “repeatability”, for example, repeatability standard deviation or repeatability variance. It is important that the term “repeatability” not be confused with the terms “between repeats” or “repeats” when used in this way (see 3.19). Repeatability refers to the state of minimum random variability of results. The period of time during which repeated results are to be obtained should therefore be short enough to exclude time-dependent errors, for example, environmental and calibration errors.

  srpski
  

  kvalitativno: stepen slaganja nezavisnih rezultata dobijenih normalnom i pravilnom primenom iste metode ispitivanja na identičnom materijalu za ispitivanje, u kratkom vremenskom intervalu i pod istim uslovima ispitivanja (isti ispitivač, ista aparatura, ista laboratorija)

  NAPOMENA Reprezentativni parametri disperzije populacije koji mogu biti u vezi sa rezultatima nazivaju se "ponovljivost", na primer ponovljivost standardne devijacije ili ponovljivost varijanse. Važno je da se termin "ponovljivost" ne poistovećuje sa terminima "između ponavljanja" ili "ponavljanja" kada se koriste na ovaj način (videti 3.19). Ponovljivost se odnosi na stanje najmanje slučajne varijacije rezultata. Zbog toga vremenski period tokom kojeg treba da se dobiju ponovljeni rezultati treba da bude dovoljno kratak da se eliminišu greške koje zavise od vremena, na primer greške izazvane radnom sredinom ili kalibracijom.

  srpski
  

  kvalitativno: stepen slaganja nezavisnih rezultata dobijenih normalnom i pravilnom primenom iste metode ispitivanja na identičnom materijalu za ispitivanje, u kratkom vremenskom intervalu i pod istim uslovima ispitivanja (isti ispitivač, ista aparatura, ista laboratorija)

  NAPOMENA Reprezentativni parametri disperzije populacije koji mogu biti u vezi sa rezultatima nazivaju se "ponovljivost", na primer ponovljivost standardne devijacije ili ponovljivost varijanse. Važno je da se termin "ponovljivost" ne poistovećuje sa terminima "između ponavljanja" ili "ponavljanja" kada se koriste na ovaj način (videti 3.19). Ponovljivost se odnosi na stanje najmanje slučajne varijacije rezultata. Zbog toga vremenski period tokom kojeg treba da se dobiju ponovljeni rezultati treba da bude dovoljno kratak da se eliminišu greške koje zavise od vremena, na primer greške izazvane radnom sredinom ili kalibracijom.

• replikacija replication
  engleski
  

  execution of a test method more than once so as to improve precision and to obtain a better estimation of testing error NOTE Replication should be distinguished from repetition in that the former implies that repeated experiments are carried out at one place and, as far as possible, within one period of time. The representative parameters of the dispersion of the population that can be associated with repeated experiments are qualified by the term “between repeats”, or in shortened form “repeats”, for example, “repeats standard deviation”.

  srpski
  

  više uzastopnih sprovođenja metode ispitivanja kako bi se poboljšala preciznost i postigla bolja procena greške pri ispitivanju

  NAPOMENA Treba razlikovati replikaciju od ponavljanja, jer replikacija podrazumeva da se ponavljanje eksperimenta sprovodi na jednom mestu i u, što je više moguće, ograničenom vremenskom periodu. Reprezentativni parametri disperzije populacije koji mogu biti u vezi sa ponovljenim eksperimentima, nazivaju se "međuponavljanja" ili skraćeno "ponavljanja", na primer "ponavljanja standardne devijacije".

  srpski
  

  više uzastopnih sprovođenja metode ispitivanja kako bi se poboljšala preciznost i postigla bolja procena greške pri ispitivanju

  NAPOMENA Treba razlikovati replikaciju od ponavljanja, jer replikacija podrazumeva da se ponavljanje eksperimenta sprovodi na jednom mestu i u, što je više moguće, ograničenom vremenskom periodu. Reprezentativni parametri disperzije populacije koji mogu biti u vezi sa ponovljenim eksperimentima, nazivaju se "međuponavljanja" ili skraćeno "ponavljanja", na primer "ponavljanja standardne devijacije".

• reproduktivnost; uporedivost reproducibility
  engleski
  

  〈qualitatively〉 closeness of agreement between individual results obtained in the normal and correct operation of the same method on identical test material but under different test conditions (different operators, different apparatus and different laboratories) NOTE The representative parameters of the dispersion of the population that can be associated with the results are qualified by the term “reproducibility”, for example, reproducibility standard deviation or reproducibility variance.

  srpski
  

  kvalitativno: stepen slaganja pojedinačnih rezultata dobijenih normalnom i pravilnom primenom iste metode ispitivanja na identičnom materijalu za ispitivanje, ali pod različitim uslovima ispitivanja (različiti ispitivači, različita aparatura i različita laboratorija)

  NAPOMENA Reprezentativni parametri disperzije populacije, koji mogu biti u vezi sa rezultatima, nazivaju se "uporedivost", na primer standardna devijacija reproduktivnosti ili varijansa reproduktivnosti.

  srpski
  

  kvalitativno: stepen slaganja pojedinačnih rezultata dobijenih normalnom i pravilnom primenom iste metode ispitivanja na identičnom materijalu za ispitivanje, ali pod različitim uslovima ispitivanja (različiti ispitivači, različita aparatura i različita laboratorija)

  NAPOMENA Reprezentativni parametri disperzije populacije, koji mogu biti u vezi sa rezultatima, nazivaju se "uporedivost", na primer standardna devijacija reproduktivnosti ili varijansa reproduktivnosti.

• rezultat result
  engleski
  

  final value obtained by following the complete set of instructions in the test method; it may be obtained from a single determination or from several determinations depending on the instructions in the method NOTE It is assumed that the result is rounded off according to the procedure specified in Annex G.

  srpski
  

  konačna vrednost dobijena sprovođenjem čitavog niza uputstava datih metodom ispitivanja; zavisno od uputstava datih metodom ispitivanja, rezultat se dobija na osnovu jednog ili više određivanja

  NAPOMENA Podrazumeva se da su svi rezultati zaokrugljeni u skladu sa postupkom datim u Prilogu G.

  srpski
  

  konačna vrednost dobijena sprovođenjem čitavog niza uputstava datih metodom ispitivanja; zavisno od uputstava datih metodom ispitivanja, rezultat se dobija na osnovu jednog ili više određivanja

  NAPOMENA Podrazumeva se da su svi rezultati zaokrugljeni u skladu sa postupkom datim u Prilogu G.

• standardna devijacija standard deviation
  engleski
  

  measure of the dispersion of a series of results around their mean, equal to the positive square root of the variance and estimated by the positive square root of the mean square

  srpski
  

  mera rasipanja (disperzije) rezultata oko njihove srednje vrednosti, jednaka pozitivnom kvadratnom korenu varijanse, koja je procenjena na osnovu pozitivnog kvadratnog korena srednjeg kvadratnog odstupanja

  srpski
  

  mera rasipanja (disperzije) rezultata oko njihove srednje vrednosti, jednaka pozitivnom kvadratnom korenu varijanse, koja je procenjena na osnovu pozitivnog kvadratnog korena srednjeg kvadratnog odstupanja

• suma kvadrata odstupanja sum of squares
  engleski
  

  sum of squares of the differences between a series of results and their mean

  srpski
  

  zbir kvadrata razlika između pojedinačnih rezultata i njihove srednje vrednosti

  srpski
  

  zbir kvadrata razlika između pojedinačnih rezultata i njihove srednje vrednosti

• isporučilac supplier
  engleski
  

  any individual or organization responsible for the quality of a product just before it is taken over by the recipient

  srpski
  

  svaki pojedinac ili organizacija koji su odgovorni za kvalitet proizvoda dok ga primalac ne preuzme

  srpski
  

  svaki pojedinac ili organizacija koji su odgovorni za kvalitet proizvoda dok ga primalac ne preuzme

• prava vrednost true value
  engleski
  

  for practical purposes, the value towards which the average of single results obtained by n laboratories tends, as n tends towards infinity NOTE 1 Such a true value is associated with the particular method of test. NOTE 2 A different and idealized definition is given in ISO 3534-2 [11].

  srpski
  

  za praktičnu primenu, vrednost kojoj teži srednja vrednost pojedinačnih rezultata dobijenih u n laboratorija, kada n teži beskonačnosti

  NAPOMENA 1 Ovakva prava vrednost vezana je za određenu metodu ispitivanja.
  NAPOMENA 2 Drugačija i idealizovana definicija data je u standardu ISO 3534-2.

  srpski
  

  za praktičnu primenu, vrednost kojoj teži srednja vrednost pojedinačnih rezultata dobijenih u n laboratorija, kada n teži beskonačnosti

  NAPOMENA 1 Ovakva prava vrednost vezana je za određenu metodu ispitivanja.
  NAPOMENA 2 Drugačija i idealizovana definicija data je u standardu ISO 3534-2.

• varijansa variance
  engleski
  

  mean of the squares of the deviation of a random variable from its mean, estimated by the mean square

  srpski
  

  srednja vrednost kvadrata odstupanja slučajne promenljive od njene srednje vrednosti, procenjena pomoću srednjeg kvadratnog odstupanja

  srpski
  

  srednja vrednost kvadrata odstupanja slučajne promenljive od njene srednje vrednosti, procenjena pomoću srednjeg kvadratnog odstupanja