Termini
SRPS EN 15898:2015

Konzervacija kulturnih dobara — Glavni opšti termini i definicije

Conservation of cultural property - Main general terms and definitions

Termini

• starenje ageing
  engleski
  

  natural alteration over time NOTE Ageing can also be simulated or artificially produced.

  srpski
  

  prirodne promene tokom vremena NAPOMENA Starenje takođe može da bude simulirano ili veštački izvedeno.

  srpski
  

  prirodne promene tokom vremena NAPOMENA Starenje takođe može da bude simulirano ili veštački izvedeno.

• promena alteration
  engleski
  

  change in condition, beneficial or not, intentional or not

  srpski
  

  menjanje stanja, na bolje ili ne, namerno ili nenamerno

  srpski
  

  menjanje stanja, na bolje ili ne, namerno ili nenamerno

• autentičnost authenticity
  engleski
  

  extent to which the identity of an object matches the one ascribed to it NOTE The concept of authenticity should not be confused with the concept of originality.

  srpski
  

  stepen do kojeg se identitet nekog objekta podudara sa onim što je propisano NAPOMENA Koncept autentičnosti ne treba da se meša sa konceptom originalnosti.

  srpski
  

  stepen do kojeg se identitet nekog objekta podudara sa onim što je propisano NAPOMENA Koncept autentičnosti ne treba da se meša sa konceptom originalnosti.

• hemijska stabilnost chemical stability
  engleski
  

  capacity of a material to resist chemical alteration

  srpski
  

  svojstvo materijala da se odupre hemijskim promenama

  srpski
  

  svojstvo materijala da se odupre hemijskim promenama

• čišćenje cleaning
  engleski
  

  removal of unwanted material from an object NOTE The criteria for something being "unwanted" always have to be stated, e.g. potentially damaging, obscuring detail, unaesthetic, etc.

  srpski
  

  uklanjanje neželjenih materijala sa objekta NAPOMENA Uvek treba utvrditi kriterijum po kome će nešto biti „neželjeno”, npr. potencijalna oštećenja, nejasni detalji, neautentičnost, itd.

  srpski
  

  uklanjanje neželjenih materijala sa objekta NAPOMENA Uvek treba utvrditi kriterijum po kome će nešto biti „neželjeno”, npr. potencijalna oštećenja, nejasni detalji, neautentičnost, itd.

• kolekcija zbirka collection
  engleski
  

  group of objects having shared or combined significance NOTE The term "collection" is mainly used within "movable cultural heritage". In the context of immovable cultural heritage other terms are used: e.g. historic ensemble, historic site, conservation area, historic garden.

  srpski
  

  grupa objekata koja deli neko značenje ili im je ono zajedničko NAPOMENA Termin „kolekcija” uglavnom se koristi za „pokretno kulturno nasleđe”. U kontekstu nepokretnog kulturnog nasleđa koriste se drugi termini: npr. istorijske celine, istorijski lokalitet, oblast konzervacije, istorijski vrtovi.

  srpski
  

  grupa objekata koja deli neko značenje ili im je ono zajedničko NAPOMENA Termin „kolekcija” uglavnom se koristi za „pokretno kulturno nasleđe”. U kontekstu nepokretnog kulturnog nasleđa koriste se drugi termini: npr. istorijske celine, istorijski lokalitet, oblast konzervacije, istorijski vrtovi.

• briga o kolekciji collection care
  engleski
  

  preventive conservation applied to a collection NOTE In the UK "collection care" within historic properties is often termed "housekeeping".

  srpski
  

  preventivna konzervacija primenjena na kolekciju NAPOMENA U Ujedinjenom Kraljevstvu „briga o kolekciji” u okviru istorijskog dobra često se naziva „housekeeping”.

  srpski
  

  preventivna konzervacija primenjena na kolekciju NAPOMENA U Ujedinjenom Kraljevstvu „briga o kolekciji” u okviru istorijskog dobra često se naziva „housekeeping”.

• upravljanje kolekcijom collection management
  engleski
  

  processes and procedures relating to a collection's development, information, access and care NOTE 1 This includes acquisition/disposal, accessioning, cataloguing, documentation, security, etc. NOTE 2 It is assumed that institutions normally have strategies and policies in order to implement collection management. NOTE 3 The term is mainly used in the field of movable

  srpski
  

  procesi i procedure koji se odnose na razvoj, dostupnost i zaštitu kolekcija i informacije o njima NAPOMENA 1 Ovo uključuje pribavljanje/raspo-loživost, dostupnost, katalogizaciju, dokumentaciju, bezbednost, itd. NAPOMENA 2 Pretpostavlja se da institucije obično imaju strategiju i politiku u cilju primene upravljanja kolekcijom. NAPOMENA 3 Termin se uglavnom koristi u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa.

  srpski
  

  procesi i procedure koji se odnose na razvoj, dostupnost i zaštitu kolekcija i informacije o njima NAPOMENA 1 Ovo uključuje pribavljanje/raspo-loživost, dostupnost, katalogizaciju, dokumentaciju, bezbednost, itd. NAPOMENA 2 Pretpostavlja se da institucije obično imaju strategiju i politiku u cilju primene upravljanja kolekcijom. NAPOMENA 3 Termin se uglavnom koristi u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa.

• kompatibilnost compatibility
  engleski
  

  extent to which one material can be used with another material without putting significance or stability at risk

  srpski
  

  obim u kojem jedan materijal može da se koristi sa drugim, a da zbog toga značaj ili stabilnost ne budu izloženi riziku

  srpski
  

  obim u kojem jedan materijal može da se koristi sa drugim, a da zbog toga značaj ili stabilnost ne budu izloženi riziku

• stanje condition
  engleski
  

  physical state of an object at a particular time NOTE Assessment of the state of an object depends on the context and thus on the reason why the assessment is being made.

  srpski
  

  fizičko stanje objekta u datom trenutku NAPOMENA Procena stanja objekta zavisi od konteksta, kao i od razloga zbog kojih je procenjivanje izvršeno.

  srpski
  

  fizičko stanje objekta u datom trenutku NAPOMENA Procena stanja objekta zavisi od konteksta, kao i od razloga zbog kojih je procenjivanje izvršeno.

• izveštaj o stanju condition report
  engleski
  

  record of condition for a specific purpose, dated and authored NOTE A condition report normally results from a condition survey.

  srpski
  

  beleženje stanja za specifične svrhe, datirano i potpisano NAPOMENA Izveštaj o stanju uobičajeno proizlazi iz snimanja stanja.

  srpski
  

  beleženje stanja za specifične svrhe, datirano i potpisano NAPOMENA Izveštaj o stanju uobičajeno proizlazi iz snimanja stanja.

• snimanje stanja condition survey
  engleski
  

  inspection to assess condition

  srpski
  

  kontrola radi procene stanja

  srpski
  

  kontrola radi procene stanja

• konzervacija konzervacija-restauracija conservation conservation-restoration
  engleski
  

  measures and actions aimed at safeguarding cultural heritage while respecting its significance, including its accessibility to present and future generations NOTE 1 Conservation includes preventive conservation, remedial conservation and restoration. NOTE 2 The term “conservation-restoration” is mainly used in the field of movable cultural heritage. NOTE 3 The term “preservation” is also used, e.g. in libraries and archives. NOTE 4 All conservation actions are based on documentary and/or material evidence.

  srpski
  

  mere i delovanja u cilju očuvanja kulturnog nasleđa, uzimajući u obzir njegovo značenje, kao i njegovu dostupnost sadašnjim i budućim generacijama NAPOMENA 1 Konzervacija obuhvata preventivnu konzervaciju, kurativnu konzervaciju i restauraciju. NAPOMENA 2 Termin „konzervacija-restauracija” uglavnom se koristi u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa. NAPOMENA 3 Takođe se u engleskom jeziku koristi termin „preservation”, npr. u bibliotekama i arhivi. NAPOMENA 4 Sav konzervatorski rad se zasniva na dokumentaciji i/ili materijalnim dokazima.

  srpski
  

  mere i delovanja u cilju očuvanja kulturnog nasleđa, uzimajući u obzir njegovo značenje, kao i njegovu dostupnost sadašnjim i budućim generacijama NAPOMENA 1 Konzervacija obuhvata preventivnu konzervaciju, kurativnu konzervaciju i restauraciju. NAPOMENA 2 Termin „konzervacija-restauracija” uglavnom se koristi u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa. NAPOMENA 3 Takođe se u engleskom jeziku koristi termin „preservation”, npr. u bibliotekama i arhivi. NAPOMENA 4 Sav konzervatorski rad se zasniva na dokumentaciji i/ili materijalnim dokazima.

• planiranje konzervacije conservation planning
  engleski
  

  management tool for the development and coordination of conservation measures and actions NOTE An outcome may be a "Conservation Plan".

  srpski
  

  alat za upravljanje razvojem i koordinacijom mera i delovanja konzervacije NAPOMENA Rezultat može da bude i „Plan konzervacije”.

  srpski
  

  alat za upravljanje razvojem i koordinacijom mera i delovanja konzervacije NAPOMENA Rezultat može da bude i „Plan konzervacije”.

• predlog za konzervaciju conservation proposal
  engleski
  

  recommendations resulting from diagnosis, for the purpose of conservation planning NOTE In some countries this often includes, or refers to, a document called "statement of significance".

  srpski
  

  preporuke koje su rezultat dijagnoze, za potrebe planiranja konzervacije NAPOMENA U nekim zemljama ovo često uključuje ili se poziva na dokument koji se na engleskom jeziku naziva „statement of significance”.

  srpski
  

  preporuke koje su rezultat dijagnoze, za potrebe planiranja konzervacije NAPOMENA U nekim zemljama ovo često uključuje ili se poziva na dokument koji se na engleskom jeziku naziva „statement of significance”.

• konsolidacija consolidation
  engleski
  

  improvement of internal cohesion or mechanical stability, usually involving the addition of material NOTE When only mechanical stability is considered, the term "strengthening" is also used.

  srpski
  

  poboljšanje unutrašnje kohezije ili mehaničke stabilnosti, obično uključujući i dopunski materijal NAPOMENA Kada se razmatra samo mehanička stabilnost, takođe se koristi i engleski termin „strengthening”.

  srpski
  

  poboljšanje unutrašnje kohezije ili mehaničke stabilnosti, obično uključujući i dopunski materijal NAPOMENA Kada se razmatra samo mehanička stabilnost, takođe se koristi i engleski termin „strengthening”.

• kontekst context
  engleski
  

  past, present and future circumstances affecting significance NOTE Context refers to the circumstances, tangible and intangible, in which an object is created, built, used, worshipped, found, excavated, kept, presented, etc.

  srpski
  

  okolnosti iz prošlosti, sadašnjosti i budućnosti koje utiču na značaj NAPOMENA Kontekst se odnosi na okolnosti, materijalno i nematerijalno, na način na koji je objekat stvoren, izgrađen, korišćen, poštovan, pronađen, iskopan, čuvan, predstavljen, itd.

  srpski
  

  okolnosti iz prošlosti, sadašnjosti i budućnosti koje utiču na značaj NAPOMENA Kontekst se odnosi na okolnosti, materijalno i nematerijalno, na način na koji je objekat stvoren, izgrađen, korišćen, poštovan, pronađen, iskopan, čuvan, predstavljen, itd.

• kulturno nasleđe cultural heritage
  engleski
  

  tangible and intangible entities of significance to present and future generations

  srpski
  

  materijalni i nematerijalni entiteti od značaja za sadašnje i buduće generacije

  srpski
  

  materijalni i nematerijalni entiteti od značaja za sadašnje i buduće generacije

• oštećenje damage
  engleski
  

  alteration that reduces significance or stability NOTE 1 Stability can be physical, chemical, biological, etc. NOTE 2 Although damage has negative connotations, it may sometimes be viewed as broadening significance.

  srpski
  

  promene koje umanjuju značaj ili stabilnost NAPOMENA 1 Stabilnost može da bude fizička, hemijska, biološka, itd. NAPOMENA 2 Iako oštećenje ima negativnu konotaciju, ponekad se može posmatrati kao proširenje značenja.

  srpski
  

  promene koje umanjuju značaj ili stabilnost NAPOMENA 1 Stabilnost može da bude fizička, hemijska, biološka, itd. NAPOMENA 2 Iako oštećenje ima negativnu konotaciju, ponekad se može posmatrati kao proširenje značenja.

• nedostatak defect
  engleski
  

  imperfection of an object due to its conception, its production or its construction process or to the nature of the materials employed NOTE "Malfaçon" is used in French in the field of immovable cultural heritage for a defect in the production of an object.

  srpski
  

  nesavršenost objekta usled njegove koncepcije, proizvodnje, procesa izgradnje ili prirode upotrebljenog materijala NAPOMENA „Malfaçon” se koristi u francuskom jeziku, u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa za nedostatak pri proizvodnji objekta.

  srpski
  

  nesavršenost objekta usled njegove koncepcije, proizvodnje, procesa izgradnje ili prirode upotrebljenog materijala NAPOMENA „Malfaçon” se koristi u francuskom jeziku, u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa za nedostatak pri proizvodnji objekta.

• propadanje deterioration
  engleski
  

  gradual change in condition that reduces significance or stability NOTE 1 This term can also refer to the process itself. NOTE 2 The term "decay" is sometimes used as a synonym. NOTE 3 For movable heritage the French term "détérioration" is also used to describe a complete and sudden worsening of condition.

  srpski
  

  postupna promena stanja koja umanjuje značaj ili stabilnost NAPOMENA 1 Ovaj termin može da se odnosi na sam proces. NAPOMENA 2 Termin „decay” ponekad se koristi kao sinonim na engleskom jeziku. NAPOMENA 3 Za pokretno nasleđe, francuski termin „détérioration” takođe se koristi za opisivanje potpunog i iznenadnog pogoršanja stanja.

  srpski
  

  postupna promena stanja koja umanjuje značaj ili stabilnost NAPOMENA 1 Ovaj termin može da se odnosi na sam proces. NAPOMENA 2 Termin „decay” ponekad se koristi kao sinonim na engleskom jeziku. NAPOMENA 3 Za pokretno nasleđe, francuski termin „détérioration” takođe se koristi za opisivanje potpunog i iznenadnog pogoršanja stanja.

• dijagnoza diagnosis
  engleski
  

  process of identifying the present condition of an object and determining the nature and causes of any change, as well as the conclusions drawn NOTE Diagnosis is based on observation, investigation, historical analysis, etc.

  srpski
  

  proces identifikacije sadašnjeg stanja objekta i određivanje prirode i uzroka bilo koje promene, kao i izvođenje zaključaka NAPOMENA Dijagnoza se zasniva na posmatranju, ispitivanju, istorijskoj analizi i drugo.

  srpski
  

  proces identifikacije sadašnjeg stanja objekta i određivanje prirode i uzroka bilo koje promene, kao i izvođenje zaključaka NAPOMENA Dijagnoza se zasniva na posmatranju, ispitivanju, istorijskoj analizi i drugo.

• dokumentacija documentation
  engleski
  

  recorded information created, collected, held and maintained for the purpose of present and future conservation and for reference EXAMPLES X-radiographs, drawings, photographs, written reports, computer files, photogrammetry, laser-scanning, etc. NOTE This term can also refer to the process itself.

  srpski
  

  beleženje informacija koje su nastale, prikupljene, sačuvane i održavane za potrebe sadašnje i buduće konzervacije, kao i za reference PRIMER X-radiograf, crteži, fotografije, pisani izveštaji, kompjuterski fajlovi, fotogrametrija, skeniranje laserom i drugo. NAPOMENA Ovaj termin se takođe odnosi i na sam proces.

  srpski
  

  beleženje informacija koje su nastale, prikupljene, sačuvane i održavane za potrebe sadašnje i buduće konzervacije, kao i za reference PRIMER X-radiograf, crteži, fotografije, pisani izveštaji, kompjuterski fajlovi, fotogrametrija, skeniranje laserom i drugo. NAPOMENA Ovaj termin se takođe odnosi i na sam proces.

• trajnost durability
  engleski
  

  ability to resist the effects of wear and tear in performance situations NOTE Durability should not be confused with "permanence" for which see EN ISO 9706.

  srpski
  

  sposobnost odolevanja efektima habanja i upotrebe NAPOMENA „Trajnost” ne treba zameniti sa „postojanost”, za definiciju postojanosti videti EN ISO 9706.

  srpski
  

  sposobnost odolevanja efektima habanja i upotrebe NAPOMENA „Trajnost” ne treba zameniti sa „postojanost”, za definiciju postojanosti videti EN ISO 9706.

• ponovno sastavljanje eassembly
  engleski
  

  putting dismembered parts of an object back together NOTE The term "anastylosis" is sometimes used in relation to immovable cultural heritage.

  srpski
  

  ponovno spajanje raščlanjenih delova objekta NAPOMENA Engleski termin „anastylosis” ponekad se koristi u vezi sa nepokretnim kulturnim nasleđem.

  srpski
  

  ponovno spajanje raščlanjenih delova objekta NAPOMENA Engleski termin „anastylosis” ponekad se koristi u vezi sa nepokretnim kulturnim nasleđem.

• pripremljenost za vanredne situacije emergency preparedness
  engleski
  

  measures and actions taken in advance to mitigate the effects of possible destructive events NOTE This includes drawing up a disaster response plan.

  srpski
  

  unapred preduzete mere i delovanja kako bi se ublažili efekti mogućih razornih događaja NAPOMENA Ovo obuhvata izradu plana za vanredne situacije.

  srpski
  

  unapred preduzete mere i delovanja kako bi se ublažili efekti mogućih razornih događaja NAPOMENA Ovo obuhvata izradu plana za vanredne situacije.

• sredina okruženje environment
  engleski
  

  surroundings of an object, some aspects of which may affect its condition NOTE Such aspects could be of human, physical, chemical, biological or climatic origin.

  srpski
  

  okolina objekta, pojedini aspekti koji mogu uticati na njegovo stanje NAPOMENA Takvi aspekti mogu biti ljudskog, fizičkog, hemijskog, biološkog ili klimatskog porekla.

  srpski
  

  okolina objekta, pojedini aspekti koji mogu uticati na njegovo stanje NAPOMENA Takvi aspekti mogu biti ljudskog, fizičkog, hemijskog, biološkog ili klimatskog porekla.

• kontrola sredine environmental control
  engleski
  

  management of one or more factors of the environment NOTE This applies to temperature, relative humidity, light, pollution, etc.

  srpski
  

  upravljanje faktorima sredine, jednim ili više NAPOMENA Ovo se odnosi na temperaturu, relativnu vlažnost, osvetljenje, zagađenje, itd.

  srpski
  

  upravljanje faktorima sredine, jednim ili više NAPOMENA Ovo se odnosi na temperaturu, relativnu vlažnost, osvetljenje, zagađenje, itd.

• nestabilnost instability
  engleski
  

  lack of physical or chemical equilibrium which could lead to deterioration or loss

  srpski
  

  nedostatak fizičke ili hemijske ravnoteže koji može da dovede do oštećenja ili gubitka

  srpski
  

  nedostatak fizičke ili hemijske ravnoteže koji može da dovede do oštećenja ili gubitka

• integritet integrity
  engleski
  

  extent of physical or conceptual wholeness of an object

  srpski
  

  stepen fizičke ili konceptualne celovitosti objekta

  srpski
  

  stepen fizičke ili konceptualne celovitosti objekta

• ispitivanje istraživanje investigation
  engleski
  

  gathering of all information necessary for a conservation decision making process NOTE 1 This should include both qualitative and quantitative information. NOTE 2 Investigation is frequently invasive, entailing opening up floors or roofs, the making of holes for fibre-optics, taking samples, etc., and may be locally destructive, as is archaeological excavation. Non-invasive methods include inspection, photogrammetry, remote sensing, the study of documentary and/or oral sources, etc.

  srpski
  

  skupljanje svih informacija neophodnih za donošenje odluke o procesu konzervacije NAPOMENA 1 Ovo treba da obuhvati i kvalitativne i kvantitativne informacije. NAPOMENA 2 Ispitivanje je često invazivano, podrazumeva podizanje podova ili krovova, pravljenje rupa za fibrooptička vlakna, uzimanje uzoraka i slično, a može da bude i lokalno destruktivno, kao što je arheološko iskopavanje. Neinvazivne metode uključuju kontrolu, fotogrametriju, daljinsko opažanje, proučavanje dokumentacije i/ili usmenih izvora i slično.

  srpski
  

  skupljanje svih informacija neophodnih za donošenje odluke o procesu konzervacije NAPOMENA 1 Ovo treba da obuhvati i kvalitativne i kvantitativne informacije. NAPOMENA 2 Ispitivanje je često invazivano, podrazumeva podizanje podova ili krovova, pravljenje rupa za fibrooptička vlakna, uzimanje uzoraka i slično, a može da bude i lokalno destruktivno, kao što je arheološko iskopavanje. Neinvazivne metode uključuju kontrolu, fotogrametriju, daljinsko opažanje, proučavanje dokumentacije i/ili usmenih izvora i slično.

• održavanje maintenance
  engleski
  

  periodic preventive conservation actions aimed at sustaining an object in an appropriate condition to retain its significance EXAMPLES Cleaning guttering, oiling working machinery, dusting furniture, etc.

  srpski
  

  periodično delovanje preventivnom konzervacijom čiji je cilj održavanje objekta u odgovarajućem stanju kako bi se održao njegov značaj PRIMER Čišćenje oluka, podmazivanje radnih mašina, brisanje prašine sa nameštaja, itd.

  srpski
  

  periodično delovanje preventivnom konzervacijom čiji je cilj održavanje objekta u odgovarajućem stanju kako bi se održao njegov značaj PRIMER Čišćenje oluka, podmazivanje radnih mašina, brisanje prašine sa nameštaja, itd.

• postupak konzervacije više objekata mass conservation treatment
  engleski
  

  uniform remedial conservation applied at the same time to a large number of objects in similar condition

  srpski
  

  kurativna konzervacija primenjena istovremeno na veći broj objekata koji su u sličnom stanju

  srpski
  

  kurativna konzervacija primenjena istovremeno na veći broj objekata koji su u sličnom stanju

• mehanička stabilnost mechanical stability
  engleski
  

  capacity of an object to remain in equilibrium under applied forces without loosing its mechanical strength

  srpski
  

  svojstvo objekta da ostane u ravnoteži usled delovanja sila, bez gubitka mehaničke čvrstoće

  srpski
  

  svojstvo objekta da ostane u ravnoteži usled delovanja sila, bez gubitka mehaničke čvrstoće

• nadzor monitoring
  engleski
  

  process of measuring, surveying and assessing the material properties of objects and/or factors of the environment over time

  srpski
  

  proces merenja, pregledanja i ocenjivanja svojstava materijala objekta i/ili faktora sredine tokom vremena

  srpski
  

  proces merenja, pregledanja i ocenjivanja svojstava materijala objekta i/ili faktora sredine tokom vremena

• objekat predmet object
  engleski
  

  single manifestation of tangible cultural heritage NOTE The term "object" is used in this standard for cultural heritage, both immovable and movable. In specific professional contexts, other terms are used: e.g. "artefact", "cultural property", "item", "ensemble", "site", "building", "fabric".

  srpski
  

  pojedinačno ispoljavanje materijalnog kulturnog nasleđa NAPOMENA U ovom standardu termin „objekat” koristi se i za nepokretno i za pokretno kulturno nasleđe. U specifičnom stručnom kontekstu, koriste se drugi termini: npr. „artefakt”, „kulturno dobro”, „element”, „zbirka”, „lokalitet”, „zgrada”, „dobro”.

  srpski
  

  pojedinačno ispoljavanje materijalnog kulturnog nasleđa NAPOMENA U ovom standardu termin „objekat” koristi se i za nepokretno i za pokretno kulturno nasleđe. U specifičnom stručnom kontekstu, koriste se drugi termini: npr. „artefakt”, „kulturno dobro”, „element”, „zbirka”, „lokalitet”, „zgrada”, „dobro”.

• preventivna konzervacija preventive conservation
  engleski
  

  measures and actions aimed at avoiding or minimizing future damage, deterioration and loss and, consequently, any invasive intervention NOTE In the field of movable heritage, "preventive conservation" is generally indirect; namely, these measures and actions are carried out within the immediate environment of the object.

  srpski
  

  mere i delovanja radi izbegavanja ili minimiziranja budućih oštećenja, propadanja i gubitaka, i prema tome, svake invazivne intervencije NAPOMENA U oblasti pokretnog nasleđa, „preventivna konzervacija” uglavnom je posredna; naime, ove mere i delovanja se sprovode u neposrednom okruženju objekta.

  srpski
  

  mere i delovanja radi izbegavanja ili minimiziranja budućih oštećenja, propadanja i gubitaka, i prema tome, svake invazivne intervencije NAPOMENA U oblasti pokretnog nasleđa, „preventivna konzervacija” uglavnom je posredna; naime, ove mere i delovanja se sprovode u neposrednom okruženju objekta.

• rekonstrukcija reconstruction
  engleski
  

  re-establishment of an object to an inferred earlier form using existing or replacement material NOTE 1 Reconstruction respects the significance of the object and is based on evidence. NOTE 2 Reconstruction can be either physical or virtual. NOTE 3 In some communities of practice, the term "restoration" is used instead of reconstruction as defined here.

  srpski
  

  ponovno postavljanje objekta u prethodnu formu korišćenjem postojećeg materijala ili zamenom materijala NAPOMENA 1 Rekonstrukcija uvažava značaj objekta i zasniva se na svedočanstvima. NAPOMENA 2 Rekonstrukcija može da bude fizička ili virtuelna. NAPOMENA 3 Ponegde u praksi, koristi se termin „restauracija” umesto „rekonstrukcija” kao što je ovde definisano.

  srpski
  

  ponovno postavljanje objekta u prethodnu formu korišćenjem postojećeg materijala ili zamenom materijala NAPOMENA 1 Rekonstrukcija uvažava značaj objekta i zasniva se na svedočanstvima. NAPOMENA 2 Rekonstrukcija može da bude fizička ili virtuelna. NAPOMENA 3 Ponegde u praksi, koristi se termin „restauracija” umesto „rekonstrukcija” kao što je ovde definisano.

• rehabilitacija rehabilitation
  engleski
  

  interventions on an immovable object in order to recover an inferred earlier functionality, to adapt it to a different function or to standards of comfort, safety and access NOTE 1 Rehabilitation should be based on assessed evidence including significance. NOTE 2 Rehabilitation is not generally a conservation activity but may involve some conservation actions.

  srpski
  

  intervencije na nepokretnom objektu sprovedene radi povratka ranije utvrđene funkcionalnosti i prilagođavanja objekta različitim funkcijama ili standardima za komfor, bezbednost i pristup NAPOMENA 1 Rehabilitacija treba da bude zasnovana na procenjenim materijalnim dokazima, uključujući i značaj. NAPOMENA 2 Rehabilitacija po pravilu nije konzervaciona delatnost, ali može da uključi neke konzervacijske postupke.

  srpski
  

  intervencije na nepokretnom objektu sprovedene radi povratka ranije utvrđene funkcionalnosti i prilagođavanja objekta različitim funkcijama ili standardima za komfor, bezbednost i pristup NAPOMENA 1 Rehabilitacija treba da bude zasnovana na procenjenim materijalnim dokazima, uključujući i značaj. NAPOMENA 2 Rehabilitacija po pravilu nije konzervaciona delatnost, ali može da uključi neke konzervacijske postupke.

• reintegracija reintegration
  engleski
  

  addition of material in order to facilitate the perception and understanding of an object EXAMPLES Retouching, gap filling, insertion, in-painting, etc. NOTE Reintegration respects the significance of the object and is based on evidence.

  srpski
  

  dodavanje materija u cilju olakšanja opažanja i razumevanja objekta PRIMER Retuširanje, ispunjavanje šupljina, dodavanje, ponovno bojenje, itd. NAPOMENA Reintegracija uvažava značaj objekta i zasniva se na materijalnim dokazima.

  srpski
  

  dodavanje materija u cilju olakšanja opažanja i razumevanja objekta PRIMER Retuširanje, ispunjavanje šupljina, dodavanje, ponovno bojenje, itd. NAPOMENA Reintegracija uvažava značaj objekta i zasniva se na materijalnim dokazima.

• kurativna konzervacija remedial conservation
  engleski
  

  actions applied directly to an object to arrest deterioration and/or to limit damage

  srpski
  

  delovanje primenjeno direktno na objekat, kako bi se sprečilo propadanje i/ili ograničilo oštećenje

  srpski
  

  delovanje primenjeno direktno na objekat, kako bi se sprečilo propadanje i/ili ograničilo oštećenje

• obnova renovation
  engleski
  

  action of renewing an object without necessarily respecting its material or significance NOTE 1 Renovation is not a conservation activity. NOTE 2 A renovation plan, however, may involve some conservation actions.

  srpski
  

  obnavljanje objekta bez obaveznog uvažavanja njegovog materijala ili značaja NAPOMENA 1 Obnova ne spada u konzervaciju. NAPOMENA 2 Međutim, plan obnove može da obuhvati neke aktivnosti konzervacije.

  srpski
  

  obnavljanje objekta bez obaveznog uvažavanja njegovog materijala ili značaja NAPOMENA 1 Obnova ne spada u konzervaciju. NAPOMENA 2 Međutim, plan obnove može da obuhvati neke aktivnosti konzervacije.

• popravljanje repair
  engleski
  

  actions applied to an object or part of it to recover its functionality and/or its appearance NOTE 1 Repair is a restoration action only if it respects significance and is based on evidence. NOTE 2 Repair is generally viewed as a remedial conservation activity in the field of immovable cultural heritage.

  srpski
  

  delovanja koja se primenjuju na objekat ili njegov deo, kako bi povratio funkcionalnost i/ili izgled NAPOMENA 1 Popravljanje je aktivnost restauracije samo ako se uvažava značaj objekta i ako se zasniva na materijalnim dokazima. NAPOMENA 2 Po pravilu, popravljanje se posmatra kao aktivnost kurativne konzervacije u oblasti nepokretnog kulturnog nasleđa.

  srpski
  

  delovanja koja se primenjuju na objekat ili njegov deo, kako bi povratio funkcionalnost i/ili izgled NAPOMENA 1 Popravljanje je aktivnost restauracije samo ako se uvažava značaj objekta i ako se zasniva na materijalnim dokazima. NAPOMENA 2 Po pravilu, popravljanje se posmatra kao aktivnost kurativne konzervacije u oblasti nepokretnog kulturnog nasleđa.

• restauracija restoration
  engleski
  

  actions applied to a stable or stabilized object aimed at facilitating its appreciation, understanding and/or use, while respecting its significance and the materials and techniques used NOTE 1 In some professional communities, especially in the field of immovable cultural heritage, the term restoration traditionally covers the whole field of conservation. NOTE 2 Remedial conservation is often carried out at the same time as restoration.

  srpski
  

  delovanje koje se primenjuje na stabilnom ili stabilizovanom objektu, čiji je cilj omogućavanje poštovanja, razumevanja i/ili upotrebe objekta, uvažavajući njegov značaj, kao i materijale i tehnike koji su korišćeni NAPOMENA 1 U pojedinim stručnim telima, posebno u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa, termin „restauracija” tradicionalno obuhvata celu oblast konzervacije. NAPOMENA 2 Kurativna konzervacija se često sprovodi u isto vreme kada i restauracija.

  srpski
  

  delovanje koje se primenjuje na stabilnom ili stabilizovanom objektu, čiji je cilj omogućavanje poštovanja, razumevanja i/ili upotrebe objekta, uvažavajući njegov značaj, kao i materijale i tehnike koji su korišćeni NAPOMENA 1 U pojedinim stručnim telima, posebno u oblasti pokretnog kulturnog nasleđa, termin „restauracija” tradicionalno obuhvata celu oblast konzervacije. NAPOMENA 2 Kurativna konzervacija se često sprovodi u isto vreme kada i restauracija.

• reverzibilnost reversibility
  engleski
  

  extent to which a treatment can be undone without damage to the object

  srpski
  

  obim u kojem tretman može biti reverzibilno izveden bez oštećenja objekta

  srpski
  

  obim u kojem tretman može biti reverzibilno izveden bez oštećenja objekta

• procena rizika risk assessment
  engleski
  

  identification, analysis and evaluation of threats that might alter significance, and the probability of their occurrence NOTE Risk assessment is part of the overall process of "risk management".

  srpski
  

  identifikacija, analiza i vrednovanje mogućih opasnosti koje mogu da promene značaj, kao i verovatnoća njihovog pojavljivanja NAPOMENA Procena rizika je deo celokupnog procesa „menadžmenta rizikom”.

  srpski
  

  identifikacija, analiza i vrednovanje mogućih opasnosti koje mogu da promene značaj, kao i verovatnoća njihovog pojavljivanja NAPOMENA Procena rizika je deo celokupnog procesa „menadžmenta rizikom”.

• značaj značenje significance
  engleski
  

  combination of all the values assigned to an object.

  srpski
  

  kombinacija svih vrednosti koje su dodeljene objektu

  srpski
  

  kombinacija svih vrednosti koje su dodeljene objektu

• materijalno kulturno nasleđe tangible cultural heritage
  engleski
  

  material expression of cultural heritage NOTE Tangible cultural heritage may be movable or immovable.

  srpski
  

  kulturno nasleđe u materijalnom obliku NAPOMENA Materijalno kulturno nasleđe može biti pokretno ili nepokretno.

  srpski
  

  kulturno nasleđe u materijalnom obliku NAPOMENA Materijalno kulturno nasleđe može biti pokretno ili nepokretno.

• tretman postupak treatment
  engleski
  

  direct action carried out on an object NOTE Treatment is one of the possible interventions for conservation.

  srpski
  

  direktno delovanje na objekat NAPOMENA Tretman je jedna od mogućih intervencija konzervacije.

  srpski
  

  direktno delovanje na objekat NAPOMENA Tretman je jedna od mogućih intervencija konzervacije.

• vrednost value
  engleski
  

  aspect of importance that individuals or a society assign(s) to an object NOTE 1 Values can be of different types, for example: artistic, symbolic, historical, social, economic, scientific,technological, etc. NOTE 2 The assigned value can change according to circumstance, e.g. how the judgement is made, the context and the moment in time. Value should always be indicated by its qualifying type.

  srpski
  

  aspekt važnosti koji pojedinci ili društvo dodeljuju objektu NAPOMENA 1 Vrednosti mogu biti različitih tipova, na primer: umetničke, simboličke, istorijske, društvene, ekonomske, naučne, tehnološke, itd. NAPOMENA 2 Dodeljene vrednosti mogu da se promene prema okolnostima, npr. način na koji je izvršena procena, kontekst i vremenski trenutak.

  srpski
  

  aspekt važnosti koji pojedinci ili društvo dodeljuju objektu NAPOMENA 1 Vrednosti mogu biti različitih tipova, na primer: umetničke, simboličke, istorijske, društvene, ekonomske, naučne, tehnološke, itd. NAPOMENA 2 Dodeljene vrednosti mogu da se promene prema okolnostima, npr. način na koji je izvršena procena, kontekst i vremenski trenutak.

• promene usled klimatskih uticaja weathering
  engleski
  

  alteration due to exposure to outdoor environment

  srpski
  

  promena usled izloženosti spoljašnjoj sredini

  srpski
  

  promena usled izloženosti spoljašnjoj sredini