Termini
SRPS EN 1330-3:2011

Ispitivanje bez razaranja — Terminologija — Deo 3: Termini koji se koriste za industrijsko radiografsko ispitivanje

Non-destructive testing - Terminology - Part 3: Terms used in industrial radiographic testing

Termini

• apsorpcija absorption
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  proces u kom se smanjuje broj upadnih fotona pri prolasku kroz materiju

  srpski
  

  proces u kom se smanjuje broj upadnih fotona pri prolasku kroz materiju

• aktivnost activity
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  broj raspada jezgara radioaktivnog izvora u jedinici vremena

  srpski
  

  broj raspada jezgara radioaktivnog izvora u jedinici vremena

• zacrnjenje zbog starenja; mrena ageing fog
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  povećanje zacrnjenja na neeksponiranom filmu, mereno nakon obrade (hemijske) zbog dugotrajnog skladištenja

  srpski
  

  povećanje zacrnjenja na neeksponiranom filmu, mereno nakon obrade (hemijske) zbog dugotrajnog skladištenja

• anoda anode
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  pozitivna elektroda rendgenske cevi

  srpski
  

  pozitivna elektroda rendgenske cevi

• anodna struja anode current
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kretanje elektrona od katode do anode u rendgenskoj cevi

  srpski
  

  kretanje elektrona od katode do anode u rendgenskoj cevi

• artefakt; lažna indikacija artefact; false indication
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  lažna indikacija na radiogramu nastala usled npr. grešaka u proizvodnji, rukovanju, eksponiranju ili obradi filma

  srpski
  

  lažna indikacija na radiogramu nastala usled npr. grešaka u proizvodnji, rukovanju, eksponiranju ili obradi filma

• slabljenje attenuation
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  smanjenje intenziteta snopa X ili gama zračenja u toku njegovog prolaska kroz materijal, prouzrokovano apsorpcijom i rasejanjem

  srpski
  

  smanjenje intenziteta snopa X ili gama zračenja u toku njegovog prolaska kroz materijal, prouzrokovano apsorpcijom i rasejanjem

• koeficijent slabljenja attenuation coefficient
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zavisnost između intenziteta upadnog (Io) zračenja na jednoj strani apsorbera i intenziteta (I) zračenja koje je prošlo debljinu apsorbera (t), izražena kao: I = Io · exp (–µt)

  srpski
  

  zavisnost između intenziteta upadnog (Io) zračenja na jednoj strani apsorbera i intenziteta (I) zračenja koje je prošlo debljinu apsorbera (t), izražena kao: I = Io · exp (–µt)

• srednji gradijent average gradient
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  nagib linije ucrtane između dve utvrđene tačke na senzitometrijskoj krivoj filma

  srpski
  

  nagib linije ucrtane između dve utvrđene tačke na senzitometrijskoj krivoj filma

• rasejanje sa zadnje strane/rasejano zračenje sa zadnje strane back scatter/back scattered radiation
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  onaj deo rasejanog X ili gama zračenja koji se emituje pod uglom većim od 90° u odnosu na pravac upadnog snopa

  srpski
  

  onaj deo rasejanog X ili gama zračenja koji se emituje pod uglom većim od 90° u odnosu na pravac upadnog snopa

• ugao snopa beam angle
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  ugao između centralne ose snopa zračenja i ravni filma

  srpski
  

  ugao između centralne ose snopa zračenja i ravni filma

• betatron betatron
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj u kojem se elektroni ubrzavaju u kružnoj orbiti pre nego što skrenu ka meti da bi proizveli X-zračenje visoke energije

  srpski
  

  uređaj u kojem se elektroni ubrzavaju u kružnoj orbiti pre nego što skrenu ka meti da bi proizveli X-zračenje visoke energije

• faktor povećanja bild-up factor
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  odnos intenziteta ukupnog zračenja u određenoj tački prostora i intenziteta primarnog zračenja u toj istoj tački

  srpski
  

  odnos intenziteta ukupnog zračenja u određenoj tački prostora i intenziteta primarnog zračenja u toj istoj tački

• blokirajući medijum blocking medium
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  materijal koji se koristi za smanjenje dejstva rasejanog zračenja na film ili detektor slike

  srpski
  

  materijal koji se koristi za smanjenje dejstva rasejanog zračenja na film ili detektor slike

• film sa kalibrisanim stepenastim zacrnjenjem calibrated density step wedge
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  komad filma koji ima niz različitih kalibrisanih zacrnjenja koja se koriste kao referentna

  srpski
  

  komad filma koji ima niz različitih kalibrisanih zacrnjenja koja se koriste kao referentna

• kaseta cassete
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kruta ili savitljiva ambalaža koja ne propušta svetlost za držanje radiografskog filma ili papira sa pojačavajućim folijama ili bez njih, u toku ekspozicije

  srpski
  

  kruta ili savitljiva ambalaža koja ne propušta svetlost za držanje radiografskog filma ili papira sa pojačavajućim folijama ili bez njih, u toku ekspozicije

• katoda cathode
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  negativna elektroda rendgenske cevi

  srpski
  

  negativna elektroda rendgenske cevi

• karakteristična kriva (filma) characteristic curve (of a film)
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kriva koja pokazuje zavisnost između opšteg logaritma ekspozicije, log K, i zacrnjenja, D

  srpski
  

  kriva koja pokazuje zavisnost između opšteg logaritma ekspozicije, log K, i zacrnjenja, D

• vreme bistrenja clearing time
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vreme potrebno za prvu fazu fiksiranja filma, u toku koje nestaje zamućenje

  srpski
  

  vreme potrebno za prvu fazu fiksiranja filma, u toku koje nestaje zamućenje

• kolimacija collimation
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  ograničavanje snopa zračenja na oblik traženih dimenzija, upotrebom blendi napravljenih od materijala koji apsorbuju zračenje

  srpski
  

  ograničavanje snopa zračenja na oblik traženih dimenzija, upotrebom blendi napravljenih od materijala koji apsorbuju zračenje

• kolimator collimator
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj napravljen od materijala koji apsorbuje zračenje kao što je olovo ili volfram, projektovan da ograniči i definiše pravac i površinu snopa zračenja

  srpski
  

  uređaj napravljen od materijala koji apsorbuje zračenje kao što je olovo ili volfram, projektovan da ograniči i definiše pravac i površinu snopa zračenja

• Komptonovo rasejanje Compton scatter
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  oblik rasejanja nastao interakcijom fotona X ili gama zračenja sa elektronom, što izaziva smanjenje energije fotona, i rasejano fotonsko zračenje koje se emituje pod uglom u odnosu na upadni pravac zračenja NAPOMENA Za zračenje u opsegu energija od 100 keV do 10 MeV, to je glavni faktor koji doprinosi slabljenju zračenja

  srpski
  

  oblik rasejanja nastao interakcijom fotona X ili gama zračenja sa elektronom, što izaziva smanjenje energije fotona, i rasejano fotonsko zračenje koje se emituje pod uglom u odnosu na upadni pravac zračenja NAPOMENA Za zračenje u opsegu energija od 100 keV do 10 MeV, to je glavni faktor koji doprinosi slabljenju zračenja

• kompjuterizovana tomografija; CT computerized tomography; CT
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  postupak kojim se slika detalja u odabranoj ravni, normalnoj na osu uzorka, dobija iz velikog broja merenja apsorpcije X-zračenja, napravljenih od velikog broja pravaca normalnih na tu osu NAPOMENA Ovde je reč o kompjuterizovanoj aksijalnoj tomografiji i ona nije primenljiva na druge tomografske metode.

  srpski
  

  postupak kojim se slika detalja u odabranoj ravni, normalnoj na osu uzorka, dobija iz velikog broja merenja apsorpcije X-zračenja, napravljenih od velikog broja pravaca normalnih na tu osu NAPOMENA Ovde je reč o kompjuterizovanoj aksijalnoj tomografiji i ona nije primenljiva na druge tomografske metode.

• kolo konstantnog potencijala constant potential circuit
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  elektronska konfiguracija koja je projektovana za primenu i održavanje konstantnog potencijala u rendgenskoj cevi

  srpski
  

  elektronska konfiguracija koja je projektovana za primenu i održavanje konstantnog potencijala u rendgenskoj cevi

• kontinualni spektar continuous spectrum
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  opseg talasnih dužina ili kvantnih energija koje generiše rendgen-aparat

  srpski
  

  opseg talasnih dužina ili kvantnih energija koje generiše rendgen-aparat

• kontrast contrast
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  videti „kontrast slike”, 2.2.70, „kontrast zračenja”, 2.99, „kontrast predmeta”, 2.90 i „vizuelni kontrast”, 2.128

  srpski
  

  videti „kontrast slike”, 2.2.70, „kontrast zračenja”, 2.99, „kontrast predmeta”, 2.90 i „vizuelni kontrast”, 2.128

• kontrastni medijum contrast medium
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  bilo koja pogodna materija, čvrsta ili tečna, koja se nanosi na materijal koji se ispituje radiografskom metodom, da bi se delimično ili potpuno poboljšao njegov kontrast zračenja

  srpski
  

  bilo koja pogodna materija, čvrsta ili tečna, koja se nanosi na materijal koji se ispituje radiografskom metodom, da bi se delimično ili potpuno poboljšao njegov kontrast zračenja

• kontrastna osetljivost; osetljivost debljine contrast sensitivity; thickenss sensitivity
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  najmanja promena debljine uzorka koja izaziva primetnu promenu zacrnjenja na radiografskoj (ili radioskopskoj) slici, najčešće izražena kao procenat ukupne debljine uzorka

  srpski
  

  najmanja promena debljine uzorka koja izaziva primetnu promenu zacrnjenja na radiografskoj (ili radioskopskoj) slici, najčešće izražena kao procenat ukupne debljine uzorka

• kriva radioaktivnog raspada decay curve
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kriva aktivnosti radioaktivnog izotopa nacrtana u zavisnosti od vremena, najčešće kao log/lin zavisnost

  srpski
  

  kriva aktivnosti radioaktivnog izotopa nacrtana u zavisnosti od vremena, najčešće kao log/lin zavisnost

• denzitometar densitometar
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj za merenje zacrnjenja radiografskog filma ili refleksionog zacrnjenja fotografske kopije

  srpski
  

  uređaj za merenje zacrnjenja radiografskog filma ili refleksionog zacrnjenja fotografske kopije

• razvijanje (filma ili papira) development (of a film or paper)
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  hemijski ili fizički proces koji pretvara latentnu sliku u vidljivu

  srpski
  

  hemijski ili fizički proces koji pretvara latentnu sliku u vidljivu

• difrakcione šare diffraction mottle
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  superponirane šare na radiografskoj slici koje nastaju zbog difrakcije upadnog zračenja koju izaziva struktura materijala

  srpski
  

  superponirane šare na radiografskoj slici koje nastaju zbog difrakcije upadnog zračenja koju izaziva struktura materijala

• merač jačine doze dose rate meter
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  instrument za merenje jačine doze X ili gama zračenja

  srpski
  

  instrument za merenje jačine doze X ili gama zračenja

• dozimetar dosemeter (dosimeter)
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  instrument za merenje akumulirane doze X ili gama zračenja

  srpski
  

  instrument za merenje akumulirane doze X ili gama zračenja

• cev sa dvostrukim fokusom dual focus tube
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  rendgenska cev sa dve različite veličine fokusa

  srpski
  

  rendgenska cev sa dve različite veličine fokusa

• indikator kvaliteta slike sa dvostrukim žicama duplex wire image quality indicator
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  indikator kvaliteta slike specijalno projektovan za procenu ukupne neoštrine radiografske slike i sastavljen od serije parova žičanih elemenata napravljenih od metala velike gustine

  srpski
  

  indikator kvaliteta slike specijalno projektovan za procenu ukupne neoštrine radiografske slike i sastavljen od serije parova žičanih elemenata napravljenih od metala velike gustine

• materijal za blokiranje ivica edge-blocking material
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  materijal nanesen oko uzorka ili u šupljine da bi se dobila što ravnomernija apsorpcija, smanjilo spoljašnje rasejano zračenje i sprečila lokalna prekomerna ekspozicija, npr. fina olovna sačma (videti takođe blokirajući medijum, 2.13)

  srpski
  

  materijal nanesen oko uzorka ili u šupljine da bi se dobila što ravnomernija apsorpcija, smanjilo spoljašnje rasejano zračenje i sprečila lokalna prekomerna ekspozicija, npr. fina olovna sačma (videti takođe blokirajući medijum, 2.13)

• filter za izjednačavanje; izjednačavanje snopa equalizing filter; beam flattener
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj koji se koristi za izjednačavanje intenziteta po preseku snopa primarnog X-zračenja u megavoltnoj radiografiji a time povećanje korisne veličine polja

  srpski
  

  uređaj koji se koristi za izjednačavanje intenziteta po preseku snopa primarnog X-zračenja u megavoltnoj radiografiji a time povećanje korisne veličine polja

• ekvivalentni napon X-zračenja equivalent X-ray voltage
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  napon rendgenske cevi pomoću kog se formira radiogram skoro ekvivalentan gama radiogramu napravljenom uz korišćenje posebnog izvora gama zračenja

  srpski
  

  napon rendgenske cevi pomoću kog se formira radiogram skoro ekvivalentan gama radiogramu napravljenom uz korišćenje posebnog izvora gama zračenja

• ekspozicija exposure
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  proces kojim se zračenje registruje pomoću sistema slika

  srpski
  

  proces kojim se zračenje registruje pomoću sistema slika

• kalkulator ekspozicije exposure calculator
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj (npr. logaritmar) koji se može koristiti za određivanje potrebnog vremena ekspozicije

  srpski
  

  uređaj (npr. logaritmar) koji se može koristiti za određivanje potrebnog vremena ekspozicije

• ekspozicioni dijagram exposure chart
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  dijagram koji pokazuje vreme radiografske ekspozicije za različite debljine određenog materijala i za dati kvalitet snopa zračenja

  srpski
  

  dijagram koji pokazuje vreme radiografske ekspozicije za različite debljine određenog materijala i za dati kvalitet snopa zračenja

• opseg ekspozicije exposure latitude
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  područje ekspozicija koje odgovara području dobrog zacrnjenja emulzije

  srpski
  

  područje ekspozicija koje odgovara području dobrog zacrnjenja emulzije

• vreme ekspozicije exposure time
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vreme izloženosti dejstvu zračenja medijuma koji se snima

  srpski
  

  vreme izloženosti dejstvu zračenja medijuma koji se snima

• osnova filma film base
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  noseći materijal preko kojeg je naneta fotoosetljiva emulzija

  srpski
  

  noseći materijal preko kojeg je naneta fotoosetljiva emulzija

• gradijent filma film gradient
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  nagib karakteristične krive filma utvrđenog zacrnjenja

  srpski
  

  nagib karakteristične krive filma utvrđenog zacrnjenja

• ekran za pregled radiograma; iluminator film illuminator; viewing screen
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj koji sadrži izvor svetlosti i providni ekran koji se koristi za posmatranje radiograma

  srpski
  

  uređaj koji sadrži izvor svetlosti i providni ekran koji se koristi za posmatranje radiograma

• obrada filma film processing
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  operacije neophodne za transformisanje latentne slike na filmu u trajno vidljivu sliku, što u opštem slučaju uključuje razvijanje, fiksiranje, pranje i sušenje filma

  srpski
  

  operacije neophodne za transformisanje latentne slike na filmu u trajno vidljivu sliku, što u opštem slučaju uključuje razvijanje, fiksiranje, pranje i sušenje filma

• brzina sistema filma film system speed
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kvantitativna mera odziva sistema filma na energiju zračenja, za konkretne uslove ekspozicije

  srpski
  

  kvantitativna mera odziva sistema filma na energiju zračenja, za konkretne uslove ekspozicije

• filter filter
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  ravnomerni sloj materijala, obično većeg atomskog broja od uzorka, postavljen između izvora zračenja i filma radi poželjnog apsorbovanja mekšeg zračenja

  srpski
  

  ravnomerni sloj materijala, obično većeg atomskog broja od uzorka, postavljen između izvora zračenja i filma radi poželjnog apsorbovanja mekšeg zračenja

• fiksiranje fixing
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  hemijsko uklanjanje srebro-halogenida iz emulzije filma nakon razvijanja

  srpski
  

  hemijsko uklanjanje srebro-halogenida iz emulzije filma nakon razvijanja

• osetljivost otkrivanja nepravilnosti flaw sensitivity
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  najmanja veličina nepravilnosti koja se može otkriti pod određenim uslovima ispitivanja

  srpski
  

  najmanja veličina nepravilnosti koja se može otkriti pod određenim uslovima ispitivanja

• fluorescentne pojačavajuće folije fluorescent intensifying screen
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  folije koje se sastoje od fosforne prevlake koja fluorescira kada je izložena X ili gama zračenju

  srpski
  

  folije koje se sastoje od fosforne prevlake koja fluorescira kada je izložena X ili gama zračenju

• fluorometalne pojačavajuće folije fluorometallic intesifying screen
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  folije koje se sastoje od metalne folije (obično olovne), presvučene materijalom koji fluorescira kada je izložen X ili gama zračenju

  srpski
  

  folije koje se sastoje od metalne folije (obično olovne), presvučene materijalom koji fluorescira kada je izložen X ili gama zračenju

• fluoroskopija fluoroscopy
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  stvaranje vidljive slike na fluorescentnom ekranu pomoću X-zračenja radi direktnog posmatranja ekrana

  srpski
  

  stvaranje vidljive slike na fluorescentnom ekranu pomoću X-zračenja radi direktnog posmatranja ekrana

• fokusna tačka focal spot
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zona koja emituje X-zračenje na anodi rendgenske cevi, kako se ona vidi iz položaja mernog uređaja

  srpski
  

  zona koja emituje X-zračenje na anodi rendgenske cevi, kako se ona vidi iz položaja mernog uređaja

• veličina fokusne tačke focal spot size
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  dimenzije fokusne tačke rendgenske cevi, merene paralelno sa ravni filma postavljenog za radiografsko eksponiranje

  srpski
  

  dimenzije fokusne tačke rendgenske cevi, merene paralelno sa ravni filma postavljenog za radiografsko eksponiranje

• rastojanje fokus–film focus-to-film-distance
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  najkraće rastojanje od fokusa rendgenske cevi do filma postavljenog za radiografsko eksponiranje

  srpski
  

  najkraće rastojanje od fokusa rendgenske cevi do filma postavljenog za radiografsko eksponiranje

• osnovno zacrnjenje fog density
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  opšti izraz koji označava zacrnjenje obrađenog filma, prouzrokovano bilo čim osim direktnim delovanjem zračenja koje stvara sliku. To može biti (zamagljenje) zacrnjenje od starenja, hemijsko zacrnjenje, zacrnjenje od eksponiranja ili unutrašnje zacrnjenje

  srpski
  

  opšti izraz koji označava zacrnjenje obrađenog filma, prouzrokovano bilo čim osim direktnim delovanjem zračenja koje stvara sliku. To može biti (zamagljenje) zacrnjenje od starenja, hemijsko zacrnjenje, zacrnjenje od eksponiranja ili unutrašnje zacrnjenje

• gama radiografija gamma radiography
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  radiografija koja koristi izvor gama zračenja

  srpski
  

  radiografija koja koristi izvor gama zračenja

• gama zračenje gamma rays
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  elektromagnetsko jonizujuće zračenje emitovano iz određenih radioaktivnih materijala

  srpski
  

  elektromagnetsko jonizujuće zračenje emitovano iz određenih radioaktivnih materijala

• izvor gama zračenja gamma-ray source
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  radioaktivni materijal hermetički zatvoren u metalnu kapsulu

  srpski
  

  radioaktivni materijal hermetički zatvoren u metalnu kapsulu

• kontejner izvora gama zračenja gamma-ray source container
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kontejner napravljen od materijala veće gustine čija je debljina zida dovoljna da omogući vrlo veliko smanjenje intenziteta zračenja emitovanog iz izvora, tako da ga čini sigurnim za rukovanje

  srpski
  

  kontejner napravljen od materijala veće gustine čija je debljina zida dovoljna da omogući vrlo veliko smanjenje intenziteta zračenja emitovanog iz izvora, tako da ga čini sigurnim za rukovanje

• geometrijska neoštrina geometric unsharpness
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  neoštrina radiografske slike nastala zbog konačnih dimenzija izvora zračenja. Njena veličina takođe zavisi od rastojanja izvor–predmet i predmet–film. Naziva se još i geometrijska nejasnoća ili polusenka

  srpski
  

  neoštrina radiografske slike nastala zbog konačnih dimenzija izvora zračenja. Njena veličina takođe zavisi od rastojanja izvor–predmet i predmet–film. Naziva se još i geometrijska nejasnoća ili polusenka

• zrnatost graininess
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vizuelni izgled granulacije

  srpski
  

  vizuelni izgled granulacije

• granulacija granularity
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  stohastičke fluktuacije zacrnjenja radiograma superponirane na sliku predmeta

  srpski
  

  stohastičke fluktuacije zacrnjenja radiograma superponirane na sliku predmeta

• vreme poluraspada half life
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vreme u kome se aktivnost radioaktivnog izvora smanjuje na polovinu svoje početne vrednosti

  srpski
  

  vreme u kome se aktivnost radioaktivnog izvora smanjuje na polovinu svoje početne vrednosti

• poludebljina; HVT half value thickness; HVT
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  debljina određenog materijala koja, kad je uneta u snop X ili gama zračenja, smanjuje njegov intenzitet za polovinu

  srpski
  

  debljina određenog materijala koja, kad je uneta u snop X ili gama zračenja, smanjuje njegov intenzitet za polovinu

• iluminator illuminator
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj za pregled radiograma

  srpski
  

  uređaj za pregled radiograma

• kontrast slike image contrast
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  relativna promena zacrnjenja između dve susedne površine na radiografskoj slici

  srpski
  

  relativna promena zacrnjenja između dve susedne površine na radiografskoj slici

• jasnoća (definicija) slike image definition
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  oštrina ocrtavanja detalja slike na radiogramu

  srpski
  

  oštrina ocrtavanja detalja slike na radiogramu

• poboljšanje slike image enhancement
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  bilo koji proces koji povećava kvalitet slike poboljšanjem kontrasta i/ili definicije, ili smanjenjem šuma. Često se to radi pomoću kompjuterskih programa kad je proces poznat kao „digitalna obrada slike”

  srpski
  

  bilo koji proces koji povećava kvalitet slike poboljšanjem kontrasta i/ili definicije, ili smanjenjem šuma. Često se to radi pomoću kompjuterskih programa kad je proces poznat kao „digitalna obrada slike”

• pojačavač slike image intensifier
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  elektronski uređaj projektovan da obezbedi jasniju sliku nego što je napravljena nepotpomognutim delovanjem snopa X ili gama zračenja na fluorescentnom ekranu

  srpski
  

  elektronski uređaj projektovan da obezbedi jasniju sliku nego što je napravljena nepotpomognutim delovanjem snopa X ili gama zračenja na fluorescentnom ekranu

• kvalitet slike image quality
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  karakteristika radiografske slike koja određuje nivo veličine detalja koga ona pokazuje

  srpski
  

  karakteristika radiografske slike koja određuje nivo veličine detalja koga ona pokazuje

• indikator kvaliteta slike; IKS image quality indicator; IQI
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj koji se sastoji od niza elemenata stepenovanih debljina koji omogućava merenje kvaliteta dobijene slike. Elementi jednog IKS-a su obične žice ili pločice stepenaste debljine sa rupama

  srpski
  

  uređaj koji se sastoji od niza elemenata stepenovanih debljina koji omogućava merenje kvaliteta dobijene slike. Elementi jednog IKS-a su obične žice ili pločice stepenaste debljine sa rupama

• vrednost kvaliteta slike; osetljivost IKS-a image quality value; IQI sensitivity
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zahtevana ili postignuta mera kvaliteta slike

  srpski
  

  zahtevana ili postignuta mera kvaliteta slike

• osa upadnog snopa incident beam axis
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  osa konusnog snopa definisana pomoću fokusne tačke i prozora cevi

  srpski
  

  osa konusnog snopa definisana pomoću fokusne tačke i prozora cevi

• industrijska radiologija industrial radiology
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  nauka i primena X-zračenja, gama zračenja, neutrona i drugog penetrirajućeg zračenja u ispitivanju bez razaranja

  srpski
  

  nauka i primena X-zračenja, gama zračenja, neutrona i drugog penetrirajućeg zračenja u ispitivanju bez razaranja

• unutrašnja filtracija inherent filtration
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  filtracija snopa zračenja pomoću delova cevi, uređaja ili unutrašnjeg izvora kroz koje primarni snop prolazi

  srpski
  

  filtracija snopa zračenja pomoću delova cevi, uređaja ili unutrašnjeg izvora kroz koje primarni snop prolazi

• unutrašnja neoštrina inherent unsharpness
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zamagljivanje radiografske slike koje uzrokuju fotoni zračenja rasejavajući elektrone u fotografskoj emulziji, a ovi elektroni omogućavaju kasnije razvijanje zrna srebro-halogenida

  srpski
  

  zamagljivanje radiografske slike koje uzrokuju fotoni zračenja rasejavajući elektrone u fotografskoj emulziji, a ovi elektroni omogućavaju kasnije razvijanje zrna srebro-halogenida

• faktor pojačanja intensifying factor
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  odnos vremena ekspozicije bez pojačavajućih folija i vremena tokom kog se folije koriste, pri istim uslovima, da bi se dobilo isto zacrnjenje

  srpski
  

  odnos vremena ekspozicije bez pojačavajućih folija i vremena tokom kog se folije koriste, pri istim uslovima, da bi se dobilo isto zacrnjenje

• pojačavajuće folije intensifying screen
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  materijal koji pretvara deo energije zračenja radiografskog izvora u svetlost ili elektrone i koji, kada je u kontaktu sa registrujućim medijumom u toku ekspozicije, poboljšava kvalitet radiograma ili smanjuje vreme ekspozicije potrebno da se dobije radiogram ili i jedno i drugo. Videti „metalne folije”, 2.86, „fluorometalne pojačavajuće folije”, 2.54 ili „fluorescentne pojačavajuće folije”, 2.53

  srpski
  

  materijal koji pretvara deo energije zračenja radiografskog izvora u svetlost ili elektrone i koji, kada je u kontaktu sa registrujućim medijumom u toku ekspozicije, poboljšava kvalitet radiograma ili smanjuje vreme ekspozicije potrebno da se dobije radiogram ili i jedno i drugo. Videti „metalne folije”, 2.86, „fluorometalne pojačavajuće folije”, 2.54 ili „fluorescentne pojačavajuće folije”, 2.53

• latentna slika latent image
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  nevidljiva slika proizvedena u filmu zračenjem, koja može da se pretvori u vidljivu sliku obradom filma

  srpski
  

  nevidljiva slika proizvedena u filmu zračenjem, koja može da se pretvori u vidljivu sliku obradom filma

• linearni akcelerator; LINAC linear electron accelerator; LINAC
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj za proizvodnju visokoenergetskih elektrona njihovim ubrzavanjem u talasovodu. Elektroni pogađaju metu da bi proizveli X-zračenje

  srpski
  

  uređaj za proizvodnju visokoenergetskih elektrona njihovim ubrzavanjem u talasovodu. Elektroni pogađaju metu da bi proizveli X-zračenje

• maskiranje masking
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  primena materijala koji ograničava područje ozračivanja predmeta na oblast koja se podvrgava radiografskom ispitivanju

  srpski
  

  primena materijala koji ograničava područje ozračivanja predmeta na oblast koja se podvrgava radiografskom ispitivanju

• metalne folije metal screen
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  folije napravljene od metala veće gustine (obično olova), koje filtriraju zračenje i emituju elektrone kada su izložene X ili gama zračenju

  srpski
  

  folije napravljene od metala veće gustine (obično olova), koje filtriraju zračenje i emituju elektrone kada su izložene X ili gama zračenju

• mikrofokusna radiografija microfocus radiography
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  radiografija koja koristi rendgensku cev i ima vrlo male efektivne dimenzije fokusne tačke, manje od 100 µm. Obično se koristi za direktno geometrijsko povećanje slike projekcijom

  srpski
  

  radiografija koja koristi rendgensku cev i ima vrlo male efektivne dimenzije fokusne tačke, manje od 100 µm. Obično se koristi za direktno geometrijsko povećanje slike projekcijom

• modulaciona funkcija prenosa; MTF modulation transfer function; MTF
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  prostorni frekventni odziv sistema za dobijanje slike

  srpski
  

  prostorni frekventni odziv sistema za dobijanje slike

• neoštrina pomeranja movement unsharpness
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zamagljenje radiografske ili radioskopske slike zbog relativnog pomeranja izvora zračenja, predmeta ili detektora zračenja

  srpski
  

  zamagljenje radiografske ili radioskopske slike zbog relativnog pomeranja izvora zračenja, predmeta ili detektora zračenja

• kontrast predmeta object contrast
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  relativna razlika prolaza zračenja između dve posmatrane zone ozračivanog predmeta

  srpski
  

  relativna razlika prolaza zračenja između dve posmatrane zone ozračivanog predmeta

• rastojanje predmet–film object-to-film distance
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  rastojanje između ozračivane strane predmeta ispitivanja i površine filma, mereno duž centralne ose snopa zračenja

  srpski
  

  rastojanje između ozračivane strane predmeta ispitivanja i površine filma, mereno duž centralne ose snopa zračenja

• panoramsko ozračivanje; eksponiranje panoramic exposure
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  radiografski aranžman koji koristi multidirekcione osobine izvora gama zračenja ili panoramskog rendgenskog uređaja, npr. radiografisanjem nekoliko uzoraka simultano ili punog obima cilindričnog predmeta

  srpski
  

  radiografski aranžman koji koristi multidirekcione osobine izvora gama zračenja ili panoramskog rendgenskog uređaja, npr. radiografisanjem nekoliko uzoraka simultano ili punog obima cilindričnog predmeta

• penetrametar penetrameter
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  (videti: „indikator kvaliteta slike”, 2.75)

  srpski
  

  (videti: „indikator kvaliteta slike”, 2.75)

• trag pritiska pressure mark
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  promena zacrnjenja radiograma, koja se može pojaviti kao svetla ili tamna, u zavisnosti od okolnosti, uzrokovana lokalizovanim pritiskom na film

  srpski
  

  promena zacrnjenja radiograma, koja se može pojaviti kao svetla ili tamna, u zavisnosti od okolnosti, uzrokovana lokalizovanim pritiskom na film

• primarno zračenje primary radiation
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zračenje koje se kreće direktno po pravcu od izvora do detektora bez odstupanja

  srpski
  

  zračenje koje se kreće direktno po pravcu od izvora do detektora bez odstupanja

• projekciono povećanje projective magnification
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  iznos povećanja dimenzija slike

  srpski
  

  iznos povećanja dimenzija slike

• tehnika projekcionog povećanja projective magnification technique
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  metoda radiografije ili radioskopije koja uključuje primarno povećanje slike korišćenjem rastojanja između uzorka i sistema dobijanja slike (videti: „mikrofokusna radiografija”, 2.87)

  srpski
  

  metoda radiografije ili radioskopije koja uključuje primarno povećanje slike korišćenjem rastojanja između uzorka i sistema dobijanja slike (videti: „mikrofokusna radiografija”, 2.87)

• kvalitet (snopa zračenja) quality (of a beam of radiation)
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  penetraciona snaga zračenja, često merena kao poludebljina (videti 2.68)

  srpski
  

  penetraciona snaga zračenja, često merena kao poludebljina (videti 2.68)

• kontrast zračenja radiation contrast
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  razlike intenziteta zračenja nastale usled promene apsorpcije zračenja u ozračivanom predmetu

  srpski
  

  razlike intenziteta zračenja nastale usled promene apsorpcije zračenja u ozračivanom predmetu

• izvor zračenja radiation source
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj (npr. rendgenska cev ili izvor gama zračenja) koji može da emituje jonizujuće zračenje

  srpski
  

  uređaj (npr. rendgenska cev ili izvor gama zračenja) koji može da emituje jonizujuće zračenje

• radiogram radiograph
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vidljiva slika nakon obrade, proizvedena snopom penetrirajućeg jonizujućeg zračenja na radiografskom filmu ili papiru. Termin se takođe koristi za slike nastale delovanjem neutrona, elektrona, protona

  srpski
  

  vidljiva slika nakon obrade, proizvedena snopom penetrirajućeg jonizujućeg zračenja na radiografskom filmu ili papiru. Termin se takođe koristi za slike nastale delovanjem neutrona, elektrona, protona

• radiografski film radiographic film
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  film koji se sastoji od providne osnove obično prekrivene sa obe strane emulzijom osetljivom na zračenje

  srpski
  

  film koji se sastoji od providne osnove obično prekrivene sa obe strane emulzijom osetljivom na zračenje

• radiografija radiography
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  proizvodnja radiograma na materijalu koji stalno zadržava sliku

  srpski
  

  proizvodnja radiograma na materijalu koji stalno zadržava sliku

• radioaktivni izotop radioisotope
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  izotop nekog elementa koji ima osobinu spontanog emitovanja čestica ili gama zračenja ili emitovanja X-zračenja

  srpski
  

  izotop nekog elementa koji ima osobinu spontanog emitovanja čestica ili gama zračenja ili emitovanja X-zračenja

• radioskopija radioscopy
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  proizvodnja vidljive slike pomoću jonizujućeg zračenja na detektoru zračenja kao što je fluorescentni ekran i prikazana na ekranu televizijskog monitora

  srpski
  

  proizvodnja vidljive slike pomoću jonizujućeg zračenja na detektoru zračenja kao što je fluorescentni ekran i prikazana na ekranu televizijskog monitora

• cev sa isturenom anodom rod anode tube
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  tip rendgenske cevi u kojoj je meta postavljena na kraju cevaste anode; takve cevi mogu da proizvedu panoramski snop zračenja

  srpski
  

  tip rendgenske cevi u kojoj je meta postavljena na kraju cevaste anode; takve cevi mogu da proizvedu panoramski snop zračenja

• rasejano zračenje scaterred radiation
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  zračenje koje je u toku prolaza kroz materijal pretrpelo promenu pravca, sa promenom energije ili bez promene energije

  srpski
  

  zračenje koje je u toku prolaza kroz materijal pretrpelo promenu pravca, sa promenom energije ili bez promene energije

• film sa folijom screen type film
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  radiografski film predviđen za korišćenje sa fluorescentnim pojačavajućim folijama

  srpski
  

  radiografski film predviđen za korišćenje sa fluorescentnim pojačavajućim folijama

• držač izvora source holder
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj za nošenje, držanje ili pričvršćivanje pomoću koga izvor gama zračenja (zatvoreni izvor) može da bude fiksiran u ekspozicionom kontejneru ili u kućištu uređaja sa daljinskim upravljanjem

  srpski
  

  uređaj za nošenje, držanje ili pričvršćivanje pomoću koga izvor gama zračenja (zatvoreni izvor) može da bude fiksiran u ekspozicionom kontejneru ili u kućištu uređaja sa daljinskim upravljanjem

• dimenzije izvora source size
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  dimenzije izvora zračenja

  srpski
  

  dimenzije izvora zračenja

• rastojanje izvor–film; sfd source-to-film distance; sfd
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  rastojanje između izvora zračenja i filma mereno u pravcu snopa

  srpski
  

  rastojanje između izvora zračenja i filma mereno u pravcu snopa

• prostorna rezolucija spatial resolution
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  rastojanje između detalja koji se mogu samo izdvojiti na slici

  srpski
  

  rastojanje između detalja koji se mogu samo izdvojiti na slici

• specifična aktivnost specific activity
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  aktivnost po jedinici mase radioaktivnog izotopa

  srpski
  

  aktivnost po jedinici mase radioaktivnog izotopa

• stepenasti klin step wedge
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  predmet u obliku niza stepenika od istog materijala

  srpski
  

  predmet u obliku niza stepenika od istog materijala

• stereoradiografija stereo radiography
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  izrada dva radiograma pogodna za stereoskopsko posmatranje

  srpski
  

  izrada dva radiograma pogodna za stereoskopsko posmatranje

• meta target
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  deo površine anode rendgenske cevi koji pogađa elektronski snop i sa koga se emituje primarni snop X-zračenja

  srpski
  

  deo površine anode rendgenske cevi koji pogađa elektronski snop i sa koga se emituje primarni snop X-zračenja

• blenda cevi tube diaphram
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj za ograničavanje širine nastalog snopa X-zračenja, koji je obično fiksiran na zaštitni omotač ili kućište cevi

  srpski
  

  uređaj za ograničavanje širine nastalog snopa X-zračenja, koji je obično fiksiran na zaštitni omotač ili kućište cevi

• rendgenska glava tube head
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  deo rendgenske instalacije koji sadrži cev u njenom zaštitnom omotaču

  srpski
  

  deo rendgenske instalacije koji sadrži cev u njenom zaštitnom omotaču

• zaštitni omotač cevi tube shield
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  kućište rendgenske cevi koje redukuje odvod zračenja do definisane vrednosti

  srpski
  

  kućište rendgenske cevi koje redukuje odvod zračenja do definisane vrednosti

• zatvarač cevi tube shutter
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  uređaj postavljen na zaštitni omotač cevi, uglavnom od olova i obično daljinski upravljan, koji se koristi za kontrolu nastanka snopa X-zračenja

  srpski
  

  uređaj postavljen na zaštitni omotač cevi, uglavnom od olova i obično daljinski upravljan, koji se koristi za kontrolu nastanka snopa X-zračenja

• napon cevi tube voltage
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  visoki napon doveden između anode i katode rendgenske cevi

  srpski
  

  visoki napon doveden između anode i katode rendgenske cevi

• prozor cevi tube window
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  područje rendgenske cevi kroz koje se emituje zračenje

  srpski
  

  područje rendgenske cevi kroz koje se emituje zračenje

• otvoreni izvor unsealed source
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  bilo koji radioaktivni izvor koji nije zatvoren u kapsuli

  srpski
  

  bilo koji radioaktivni izvor koji nije zatvoren u kapsuli

• neoštrina unsharpness
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  gubitak definicije slike zbog zamagljivanja slike. Ona je kombinacija „geometrijske neoštrine”, „unutrašnje neoštrine” i „neoštrine usled pomeranja”

  srpski
  

  gubitak definicije slike zbog zamagljivanja slike. Ona je kombinacija „geometrijske neoštrine”, „unutrašnje neoštrine” i „neoštrine usled pomeranja”

• koristan opseg zacrnjenja useful density range
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  opseg zacrnjenja radiograma koji se koristi za interpretaciju slike. Gornja granica je određena iluminatorom, a donja granica gubitkom osetljivosti otkrivanja nepravilnosti

  srpski
  

  opseg zacrnjenja radiograma koji se koristi za interpretaciju slike. Gornja granica je određena iluminatorom, a donja granica gubitkom osetljivosti otkrivanja nepravilnosti

• vakuumske kasete vacuum cassette
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  neprozirna ambalaža koja, kad radi pod vakuumom, drži film i folije u neposrednom kontaktu u toku radiografskog eksponiranja

  srpski
  

  neprozirna ambalaža koja, kad radi pod vakuumom, drži film i folije u neposrednom kontaktu u toku radiografskog eksponiranja

• blenda iluminatora viewing mask
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  dodatak na iluminatoru koji sprečava bleštanje

  srpski
  

  dodatak na iluminatoru koji sprečava bleštanje

• vizuelni kontrast visual contrast
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vidljiva razlika zacrnjenja između dva susedna područja na osvetljenom radiogramu

  srpski
  

  vidljiva razlika zacrnjenja između dva susedna područja na osvetljenom radiogramu

• rendgenski film X-ray film
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  videti „radiografski film”, 2.102

  srpski
  

  videti „radiografski film”, 2.102

• rendgenska cev X-ray tube
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  vakuumska cev, koja obično sadrži filament za proizvodnju elektrona koji se ubrzavaju i udaraju u anodu, na čijoj se površini proizvodi X-zračenje

  srpski
  

  vakuumska cev, koja obično sadrži filament za proizvodnju elektrona koji se ubrzavaju i udaraju u anodu, na čijoj se površini proizvodi X-zračenje

• X-zračenje X-rays
  engleski
  

  -1

  srpski
  

  elektromagnetsko zračenje u opsegu talasnih dužina približno od 1 nm do 0,000 1 nm, koje nastaje kada elektroni velikih brzina pogađaju metalnu metu

  srpski
  

  elektromagnetsko zračenje u opsegu talasnih dužina približno od 1 nm do 0,000 1 nm, koje nastaje kada elektroni velikih brzina pogađaju metalnu metu